Uitkoop Vennootschap Onder Firma (VOF)

De Vennootschap onder Firma (VOF) is een ondernemingsvorm die tot nogal wat juridische complicaties kan leiden, met name als de VOF haar schulden niet meer kan betalen en als de vennoten uit elkaar gaan. Advocaat ondernemingsrecht Hidde Reitsma verwacht dat de VOF langzaamaan een zeldzaamheid zal worden.

Bij uittreden VOF gemeenschap verdelen

Een VOF is een ondernemingsvorm waarbij twee of meer personen of rechtspersoon Het BW kent geen algemene definitie van rechtspersoon.
» Meer over rechtspersoon rechtspersonen onder gemeenschappelijke naam een onderneming drijven. De VOF is geen rechtspersoon Het BW kent geen algemene definitie van rechtspersoon.
» Meer over rechtspersoon rechtspersoon (die net als mensen zelfstandig eigenaar kan zijn van zaken, en eigen rechten en plichten kan hebben), maar slechts een onderneming die gezamenlijk eigendom Het het meest omvattende recht dat men op een zaak kan hebben. Eigendom is het recht om over een zaak (stuk grond, voorwerp, hoeveelheid geld enz.) naar eigen goeddunken te beschikken.
» Meer over eigendom eigendom is van de vennoten. Daarom is het niet zo dat – zoals dat bij een rechtspersoon met in aandeel De gedeelten waarin het kapitaal van een BV of NV is verdeeld.
» Meer over aandeel aandelen verdeeld kapitaal het geval is – een uittredend vennoot zijn aandelen kan verkopen. Bij uittreding van een vennoot moet de gemeenschap die tussen de vennoten bestaat worden verdeeld.

Vennoten zijn hoofdelijk aansprakelijk

In juridische zin is de vennootschap onder firma een bijzondere maatschap: het is een overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst tussen de vennoten om iets in gemeenschap te brengen met het doel daarmee als één bedrijf naar buiten te treden onder een naam en de winst hiervan te (ver)delen. Bij de VOF zijn alle vennoten voor de schulden van de vennootschap onder firma hoofdelijke aansprakelijkheid schuldenaren gezamenlijk aansprakelijk voor een en dezelfde schuld. Betaling van de een werkt bevrijdend voor de ander, jegens de schuldeiser.
» Meer over hoofdelijke aansprakelijkheid hoofdelijk aansprakelijk. Bij een rechtspersoon, zoals een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Een als BV opgerichte rechtspersoon waarvan het maatschappelijk kapitaal verdeeld is in aandelen die niet vrij overdraagbaar zijn; de aandelen staan op naam.
» Meer over besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid besloten vennootschap, is dat niet zo: alleen de  BV is aansprakelijk voor haar schulden, niet haar aandeelhouders. Nu het met de komst van de flex-BV op korte termijn veel laagdrempeliger zal worden om een BV op te richten, is mijn verwachting dan ook dat de VOF langzaam maar zeker een zeldzaamheid zal worden. Een VOF kan worden omgezet in een BV of in een flex-BV.

Een VOF oprichten: VOF-contract inschrijven

Toch zullen bepaalde startende en kleine ondernemers nog altijd aangetrokken worden tot de laagdrempeligheid van het starten van een vennootschap onder firma. Enig vereiste is feitelijk het doen van een inschrijving in het handelsregister Een register waarin ondernemingen vermeld staan met hun gegevens.
» Meer over handelsregister handelsregister van het bestaan van de VOF (lees: van het bestaan van de overeenkomst tussen de vennoten een VOF aan te gaan). De VOF is immers geen rechtspersoon, maar een contractuele samenwerkingsvorm. Om een rechtspersoon op te richten (zoals een besloten vennootschap, naamloze vennootschap Een als zodanig opgerichte rechtspersoon met een in overdraagbare aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal.
» Meer over naamloze vennootschap naamloze vennootschap, een coöperatieve vereniging of een stichting Een stichting is een door een rechtshandeling in het leven geroepen rechtspersoon zonder leden of aandeelhouders.
» Meer over stichting stichting) is een notariële oprichtingsakte nodig, waarin de statuten De statuten vermelden bij rechtspersonen met in aandelen vermeld kapitaal het bedrag van het maatschappelijk kapitaal en het soort, aantal en het bedrag van de aandelen. Voorts bevatten de statuten bepalingen over bestuur, aandeelhoudersvergadering, een eventuele raad van commissarissen, ontbinding en vereffening.
» Meer over statuten statuten van de rechtspersoon zijn opgenomen. Voor het aangaan van een VOF is strikt genomen niet eens een schriftelijke overeenkomst vereist.

De VOF heeft afgescheiden vermogen

Omdat de VOF geen rechtspersoon is, komt het er in feite op neer dat de vennoten gezamenlijk eigenaar zijn van goed Goederen zijn alle zaken en alle vermogensrechten.
» Meer over goed goederen die van de onderneming (dat heet het afgescheiden vermogen, waarmee tot uitdrukking wordt gebracht dat dit vermogen dient te worden onderscheiden van de privé-vermogens van de vennoten die niet tot de VOF behoren). Daaraan doet echter niet af dat de vennoten wel met hun privévermogen aansprakelijk zijn voor de schulden van de VOF. De vennoten zijn dus gezamenlijk gerechtigd tot het vermogen van de VOF. Als wordt gesproken van een aandeel in een vennootschap onder firma, is dat dus geen aandeel zoals men die kan hebben in een besloten vennootschap. Het betekent slechts dat de vennoot voor een zeker breukdeel (in beginsel zijn dat gelijke breukdelen) mede-eigenaar is van de VOF. In juridische zin heet dit gemeenschap, net zoals men gezamenlijk (gemeenschappelijk) eigenaar van een woning of een zaak kan zijn.

Het uitstoten van een vennoot

In de praktijk zie ik vaak dat vennoten hun afspraken niet of slecht hebben vastgelegd. Dat is erg onverstandig. Het komt regelmatig voor dat de ene vennoot door de andere vennoot of vennoten niet langer wordt gewenst. De andere vennoten zeggen dan de vennootschap onder firma jegens de andere vennoot op. Als gevolg daarvan wordt de VOF ontbonden, maar dat betekent nog niet dat de kous daarmee af is. Het vermogen van de VOF, waartoe de vennoten gemeenschappelijk gerechtigd zijn, moet nog onder de vennoten worden verdeeld. Het Burgerlijk Wetboek (BW) noemt een drietal manieren waarop die verdeling kan plaatsvinden: daadwerkelijke verdeling van de goederen onder de verschillende eigenaren (“CD van jou, CD van mij”), verkoop van alle goederen en verdeling van de opbrengst onder de vennoten naar rato van hun aandeel, of toedeling van de goederen aan één of meer van de vennoten, onder geldelijke vergoeding van de vennoot die niets of minder kreeg toebedeeld voor de waarde die hij mist (onderbedeling). In de praktijk is dat vaak de vennoot jegens wie de vennootschap onder firma is opgezegd.

Voortzetting VOF na opzegging

In veel gevallen zetten de opzeggende vennoten de vennootschap onder firma feitelijk voort, zodat de enige redelijke wijze van verdeling nog is dat de uitgestoten vennoot zal worden gecompenseerd voor zijn onderbedeling (het feit dat hij niet langer eigenaar is van het gemeenschappelijk vermogen van de VOF). Vaak ziet men over het hoofd dat daar nogal wat bij komt kijken. Ook voor de vereffening Liquidatie van een ontbonden rechtspersoon of op de afwikkeling van een nalatenschap
» Meer over vereffening vereffening van een simpele VOF is een gedetailleerde eindafrekening nodig. Een rechter kan die niet zelf maken. Tenzij de vennoten het over die eindafrekening eens zijn, zal de rechter daarom altijd een deskundige benoemen, die de eindafrekening tussen de vennoten moet vaststellen, en daarbij ook de waarde van het aandeel van de uitgestoten vennoot in de VOF moet vaststellen.

Goodwill berekenen

Tot het vermogen van de VOF behoort ook de zogeheten goodwill. Goodwill is in feite het verschil tussen de waarde van de goederen van de VOF, en de gehele waarde van de vennootschap, met andere woorden: het winstgevend vermogen van de onderneming. Als vuistregel wordt door veel accountants die een afrekening moeten vaststellen uitgegaan van de gemiddelde winst over een aantal van de laatste jaren –afhankelijk van hoe de onderneming draaide, en hoe deze zich heeft ontwikkeld- vermenigvuldigd met een factor, die vaak tussen de 2 en de 5 ligt, maar onder omstandigheden ook veel lager of juist fors hoger kan zijn. Het staat de vennoten uiteraard vrij afspraken te maken over de wijze waarop de goodwill van de vennootschap onder firma dienst te worden bepaald, en hoe deze dient te worden betaald. Als advocaat heb ik al veel procedures gevoerd over de ontbinding en vereffening van, zowel voor vennoten die de vennootschap onder firma jegens een andere vennoot hadden opgezegd, als ook voor de uitgestoten vennoot. Vaak speelt daarbij het probleem dat de voortzettende vennoten niet hadden voorzien dat het aandeel goodwill zo substantieel is dat de voortzettende vennoten zich geconfronteerd zien met een forse betalingsverplichting jegens de uitgestoten vennoot.

Juridisch advies door advocaat ondernemingsrecht

Het verdient dan ook aanbeveling afspraak tussen vennoten bij het aangaan van een vennootschap onder firma adequaat vast te leggen. De advocaat van advocatenkantoor AMS advocaten in Amsterdam is betrokken bij de zaken van zijn cliënten, werkt met korte lijnen en biedt scherpe tarieven.