Geschil erfenis: treedt eiser op als executeur of als erfgenaam?

Tijdens het beheer van een nalatenschap vertegenwoordigt een executeur de erfgenamen in en buiten rechte. Dit betekent dat de executeur namens de erfgenamen gerechtelijke procedures kan starten, bijvoorbeeld ter incassering van een schuld aan de nalatenschap. Het komt regelmatig voor dat de executeur ook erfgenaam is van de nalatenschap. Dan kan het bij procedures onduidelijk zijn in welke hoedanigheid deze persoon optreedt naar derden: als executeur of als (enig) erfgenaam? Advocaat verbintenissenrecht en erfrecht Hidde Reitsma legt uit.

Taak executeur: beheer nalatenschap

Bij uiterste wilsbeschikking (testament) kan iemand worden benoemd tot executeur van een nalatenschap. Een executeur heeft tot taak het beheren van de goed Goederen zijn alle zaken en alle vermogensrechten.
» Meer over goed goederen van de nalatenschap en het voldoen van de schulden daarvan. Een executeur kan ook vorderingen instellen tegen debiteuren van de nalatenschap.

Eiseres erfgenaam en executeur

In een recent kort geding was het de voorzieningenrechter niet duidelijk wie nu de eis had ingesteld. De achtergrond van de zaak was als volgt. Eiseres was de partner van de erflater. Zij was door erflater benoemd to executeur van zijn nalatenschap. Ook was zij -naar eigen zeggen- de enige erfgenaam al had zij de erfenis nog niet (beneficiair) aanvaard of verworpen.

Nakoming koopovereenkomst 

De erflater was uitgever van een magazine. Voor zijn overlijden had hij een overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst gesloten met een koper die zijn magazine zou overnemen. De koper had echter niet de koopprijs voldaan. Eiseres vorderde in kort geding veroordeling van de koper tot nakoming van de koopovereenkomst De overeenkomst waarbij de verkoper zich verbindt een zaak te geven aan de koper tegen betaling van een prijs.
» Meer over koopovereenkomst koopovereenkomst.

Hoedanigheid eiseres onduidelijk

De voorzieningenrechter wijst er echter op dat niet duidelijk is in welke hoedanigheid eiseres de vordering heeft ingesteld: als executeur of erfgenaam? Alhoewel niet wettelijk verplicht, is het gebruikelijk dat in de kop van de dagvaarding De inleiding van een procedure, die tevens de oproep bevat om op een bepaalde datum bij de rechtbank te verschijnen.
» Meer over dagvaarding dagvaarding bij de aanduiding van de partijen wordt aangegeven in welke hoedanigheid een eiser De partij die gedagvaard wordt om te verschijnen in een rechtszaak wordt aangeduid als de gedaagde. Dit in tegenstelling tot de eiser, de partij die het initiatief tot de rechtszaak heeft genomen en daartoe door een gerechtsdeurwaarder een dagvaarding heeft laten betekenen aan de gedaagde.
» Meer over eiser eiser optreedt. Als bijvoorbeeld een curator Een door de rechtbank aangewezen persoon die is belast met het beheer en de beschikking over het vermogen van een gefailleerde.
» Meer over curator curator een vordering instelt, dan zet hij achter zijn naam “q.q. curator in het faillissement van BV X”. In dit geval ontbreekt een dergelijke aanduiding. Bovendien heeft eiseres in de procedure tegenstrijdige verklaringen afgelegd over haar hoedanigheid.

Executeur vertegenwoordigt erfgenamen

In de dagvaarding heeft eiseres namelijk aangegeven dat zij (als executeur) op grond van artikel 4:145 lid 2 BW bevoegd is om de vordering in te stellen. In dit artikel staat dat de executeur tijdens de uitoefening van zijn taak de erfgenaam in en buiten rechte vertegenwoordigt. De executeur heeft aldus de exclusieve bevoegdheid vorderingen die verband houden met de nalatenschap in te stellen.

Eiseres niet-ontvankelijk

Maar vervolgens heeft eiseres bij pleidooi betoogd dat de koper de betalingsverplichting aan eiseres moet nakomen omdat zij “de rechtsopvolger van erflater” is. Dit suggereert weer dat eiseres de vordering namens haarzelf, als erfgenaam heeft ingesteld. Hoe het ook zij, de voorzieningenrechter straft de onduidelijkheid over de hoedanigheid van eiseres af door haar niet-ontvankelijk Een partij in een gerechtelijke procedure (rechtszaak) is niet-ontvankelijk als er niet is voldaan aan de formele vereisten.
» Meer over niet-ontvankelijk niet-ontvankelijk te verklaren in haar vordering.

Advocaat Amsterdam erfrecht

Opvallend is dat de voorzieningenrechter ambtshalve (uit zichzelf) deze overweging heeft gemaakt. De koper heeft helemaal niet stilgestaan bij de onduidelijkheid rond de hoedanigheid van eiseres. Maar het is een terechte -doch enigszins formele- zorg van de rechter. Hoewel bij een nalatenschap de erfgenaam en de executeur dezelfde persoon kunnen zijn, zijn hun bevoegdheden en rechten en plichten verschillend. Wees hierop dus alert bij geschillen omtrent nalatenschappen.