Prijsbepaling en gedwongen uitkoop bij de flex-BV

Enige tijd terug schreef ik al in een blog dat het zich laat aanzien dat de Wet vereenvoudiging en flexibilisering B.V.-recht (kortweg: de Flex-BV) op korte termijn – mogelijk al op 1 juli 2012 – zal worden ingevoerd. In dit blog ga ik wat dieper in op enkele belangrijke wijzigingen in het aanstaande BV-recht. 

Belangrijke wijzigingen in het aanstaande BV-recht:

• geen verplichte blokkeringsregeling;
• prijsbepaling bij uittredingsregeling;
• wijze van vaststelling prijs moet wel objectief bepaalbaar zijn
• vordering tot overname aandeel De gedeelten waarin het kapitaal van een BV of NV is verdeeld.
  » Meer over aandeel aandelen door een aandeelhouder
• het uitstoten van een aandeelhouder

Geen verplichte blokkeringsregeling

Eén van de belangrijke veranderingen bij de flex-BV is dat de statuten De statuten vermelden bij rechtspersonen met in aandelen vermeld kapitaal het bedrag van het maatschappelijk kapitaal en het soort, aantal en het bedrag van de aandelen. Voorts bevatten de statuten bepalingen over bestuur, aandeelhoudersvergadering, een eventuele raad van commissarissen, ontbinding en vereffening.
» Meer over statuten statuten niet langer een verplichte blokkeringsregeling (of: aanbiedingsregeling) hoeven te bevatten. Naar huidig recht dienen de statuten te bepalen dat de aandeelhouder voor de overdracht Overdracht is het overdragen van een recht (indien het een recht van eigendom betreft: in eigendom) aan een ander.
» Meer over overdracht overdracht van zijn aandelen goedkeuring behoeft van het bij statuten daartoe aangewezen orgaan (meestal de algemene vergadering Het orgaan binnen verenigingen en vennootschappen met in aandelen verdeeld kapitaal met alle bevoegdheid die niet aan het bestuur of aan anderen is toegekend.
» Meer over algemene vergadering algemene vergadering van aandeelhouders, de algemene vergadering Het orgaan binnen verenigingen en vennootschappen met in aandelen verdeeld kapitaal met alle bevoegdheid die niet aan het bestuur of aan anderen is toegekend.
» Meer over algemene vergadering AVA), of dat hij eerst zijn aandelen te koop dient te hebben aangeboden  aan de andere aandeelhouders (de geschillenregeling Procedure om een aandeelhouder gedwongen uit te kopen, of waarmee een aandeelhouder kan worden dat hij door zijn mede-aandeelhouders wordt uitgekocht.
» Meer over geschillenregeling geschillenregeling). Die regeling dient zodanig te zijn ingericht dat de prijs die de verkoper voor zijn aandelen ontvangt gelijk zal zijn aan de waarde van de aandelen, welke waarde moet zijn vastgesteld door één of meerdere deskundigen. In de statuten mag van deze bepalingen niet worden afgeweken, contractueel kan dat echter wel. Het komt daarom zeer veelvuldig voor dat een aandeelhoudersovereenkomst bepalingen bevatten over de wijze van prijsvaststelling (of zelfs de prijs voor een bepaalde periode fixeren of maximeren). Deze regels komen bij de flex-BV geheel te vervallen: wettelijk uitgangspunt (art. 2:195 lid 1 NBW) zal zijn dat, tenzij de statuten anders bepalen, voor een geldige overdracht is vereist dat de aandeelhouder die aandelen wil verkopen, deze eerst dient aan te bieden aan aan zijn mede-aandeelhouders (naar evenredigheid), waarbij de prijs die hij zal worden vastgesteld door een of meer onafhankelijke deskundigen. De statuten kunnen dus ook bepalen dat er geen enkele beperking aan overdracht wordt gesteld.

Prijsbepaling bij uittredingsregeling

Met de invoering van de flex-BV worden naast de mogelijkheden om de blokkeringsregeling statutair buiten werking te stellen, ook de regels omtrent prijsbepaling aanmerkelijk verruimd. Anders dan nu het geval is, kan ook rechtstreeks in de statuten een andere vorm van prijsbepaling worden opgenomen dan waardering door onafhankelijke deskundigen. De mogelijkheden om de manier van prijsbepaling vast te stellen zijn echter niet onbegrensd. Afspraken over prijsbepaling zijn niet afdwingbaar indien de redelijkheid en billijkheid Een bron van ongeschreven objectief recht waaraan mensen zich moeten gedragen jegens elkaar.
» Meer over redelijkheid en billijkheid redelijkheid en billijkheid hieraan in de weg staan. Bij de flex-BV zal een statutaire of contractuele prijsbepalingsregel die kennelijk onredelijk is buiten toepassing  moeten blijven. Het woord “kennelijk” betekent in dit verband zoveel als “evident, vanzelfsprekend”. Het lijkt erop te wijzen dat de afdwingbaarheid van een prijsbepalingsregeling bij de flex-BV niet snel ontnomen zal worden. Overigens zal afwijking van het uitgangspunt dat waardevaststelling van aandelen door een onafhankelijke deskundige moet plaatsvinden ook bij de flex-BV alleen gelden ten aanzien van een aandeelhouder die met deze prijsbepalingsregels heeft ingestemd.

Wijze van vaststelling prijs moet wel objectief bepaalbaar zijn

Naar  toekomstig recht zullen diverse vormen van prijsbepalingsregels in de statuten kunnen worden opgenomen. De wijze van vaststelling van de koopprijs dient echter wel objectief bepaalbaar te zijn: niet toegestaan is bijvoorbeeld dat een vennootschapsorgaan, een groep aandeelhouders, of een derde de voorwaarden ten aanzien van de overnameverplichting (waaronder de koopprijs) kunnen bepalen. Een zogenaamde drag-along regeling (die inhoudt dat een meerderheidsaandeelhouder die zijn aandelen wil verkopen een minderheidsaandeelhouder Een aandeelhouder die een minderheid van de aandelen bezit
» Meer over minderheidsaandeelhouder minderheidsaandeelhouder kan verplichten zijn aandelen mee te verkopen in het kader van een door een derde gedaan bod op 100% van de aandelen), kan hierdoor vermoedelijk niet in de statuten worden opgenomen. Dit kan echter wel, net zoals ook nu het geval is, in een aandeelhoudersovereenkomst worden vastgelegd en als zodanig afdwingbaar worden gemaakt.

Vordering tot overname aandelen door een aandeelhouder

Een andere belangrijke wijziging in het BV-recht zal zijn dat de aandeelhouder die wenst te worden uitgekocht (een vordering tot uittreding) die vordering niet alleen tegen zijn medeaandeelhouders kan instellen, maar ook tegen de vennootschap zelf, als gedragingen van de vennootschap zelf daartoe aanleiding hebben gegeven. Na toewijzing van de vordering tot uittreding zal de rechter in principe een deskundige benoemen die de waarde van de aandelen zal moeten vaststellen; die deskundige dient zowel rekening te houden met statutaire regels omtrent de prijsbepaling, als ook met de eventuele contractuele prijsbepalingsregels. Indien de statuten of de aandeelhoudersovereenkomst een duidelijke (objectieve bepaalbare) prijsbepalingsregel bevat, kan een deskundigenbericht Soms moet er in de procedure advies worden ingewonnen bij een deskundige, bijvoorbeeld een accountant of een makelaar. De rechter kan zo'n deskundigenadvies op verzoek van een partij of ambtshalve bevelen.
» Meer over deskundigenbericht deskundigenbericht zelfs achterwege worden gelaten. Dat is een regel die en grote impact zal hebben. De flex BV zal immers toestaan dat er een grote diversiteit aan prijsbepalingsregels in de statuten zal worden opgenomen, zolang de bepaling van de prijs maar objectief bepaalbaar is (en binnen de grenzen van de redelijkheid en billijkheid blijft). Die bepaling zal dus doorwerken in de uittredingsprocedures).

Aandeelhouder uitstoten

Een andere variant van de uittredingsprocedure is de procedure waarbij aandeelhouders een andere aandeelhouder gedwongen wensen te laten vertrekken. Deze vordering wordt slechts toegewezen indien een aandeelhouder door zijn gedragingen het belang van de vennootschap zodanig heeft geschaad dat het voortduren van zijn aandeelhouderschap in redelijkheid niet meer kan worden gevergd. De prijsbepaling zal ook bij deze procedure plaatsvinden onder dezelfde vlag als bij de uitkoopprocedure op verzoek van een aandeelhouder. Dat betekent dat indien de statuten een – objectief bepaalbare – regel bevatten dat de prijs die een aandeelhouder ontvangt bij toewijzing van een vordering tot gedwongen verkoop lager zal zijn dan in een andere situatie (of op een andere manier zal worden vastgesteld, of zal zijn gemaximeerd) in beginsel geldig in de statuten zal kunnen worden opgenomen.