Algemene voorwaarden in internationale overeenkomsten

Het Burgerlijk Wetboek (BW) bevat in afdeling 6.5.3 een aantal regels over de toepasselijkheid van algemene voorwaarden en over de manier waarop de gebruiker van die voorwaarden zijn klant (meestal aangeduid als “de wederpartij De tegenpartij in een procedure of de partij met wie een contract is gesloten.
» Meer over wederpartij wederpartij”) op de hoogte dient te stellen van de inhoud van die voorwaarden. Advocaat verbintenissenrecht Hidde Reitsma legt uit. 

Vernietiging algemene voorwaarden

Algemene voorwaarden zijn in principe direct van toepassing als dat zo is overeengekomen. De vraag of de wederpartij de voorwaarden kende of kon kennen is in principe niet relevant. Wel kent het BW bepalingen die de wederpartij beschermen, zowel ten aanzien van de inhoud van de voorwaarden als ten aanzien van de wijze waarop hij van de voorwaarden kennis dient te kunnen nemen.  Zo bepaalt artikel 6:233 sub b BW dat een beding in algemene voorwaarden vernietigbaar is als de gebruiker aan de wederpartij geen redelijke mogelijkheid heeft geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen (bijvoorbeeld door deze voorwaarden ter hand te stellen, of, als dat niet kan, door naar een duidelijk vindplaats te verwijzen). Ook worden sommige bedingen voor consumenten of kleine ondernemers onredelijk geacht. Deze staan vermeld op de zogenaamde zwarte en grijze lijst.

Tegelijkertijd kunnen rechtspersoon Het BW kent geen algemene definitie van rechtspersoon.
» Meer over rechtspersoon rechtspersonen in veel gevallen maar beperkt (of helemaal geen) beroep doen op deze beschermingsbepalingen.

Al deze regels maken dat het in Nederland vaak aankomt op de vraag of een beding in algemene voorwaarden al dan niet vernietigbaar is op grond van een van de bepalingen van afdeling 6.5.3; hier wordt veel over geprocedeerd.

Algemene voorwaarden in internationale overeenkomsten

Op overeenkomsten tussen partijen die handelen in de uitoefening van een beroep of bedrijf en die niet beide in Nederland gevestigd zijn, zijn de regels van afdeling 6.5.3 echter niet van toepassing (aldus artikel 6:247 lid 2 BW). De vraag is dan hoe bij internationale handelsovereenkomsten moet worden beoordeeld of is overeengekomen dat de voorwaarden op de overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst van toepassing zijn, en of de wederpartij wel in redelijkheid kennis heeft kunnen nemen van de inhoud van die voorwaarden. Ook speelt vaak de vraag welke rechter bevoegd is om over een geschil te oordelen. Er is vaak een forumkeuze vastgelegd in algemene voorwaarden.

Algemene voorwaarden van toepassing?

Op 11 mei 2011 deed de Hoge Raad een uitspraak in een internationale handelszaak. In die zaak ging het uiteindelijk om de vraag of een (Nederlandse) verkoper van oude legervoertuigen tegenover zijn Engelse wederpartij (de koper) een beroep kon doen op een exoneratiebeding in de algemene voorwaarden die de koper gebruikte (waarin de verkoper al haar aansprakelijkheid De gehoudenheid van een persoon of bedrijf om schade ontstaan uit een onrechtmatige daad of wanprestatie te vergoeden.
» Meer over aansprakelijkheid aansprakelijkheid uitsloot). Dit beding is naar Nederlands recht op zichzelf geldig, maar de vraag was of wel was overeengekomen dat de algemene voorwaarden waarin dit beding stond op de overeenkomst van toepassing waren, en of deze niet vernietigbaar waren (vanwege de wijze waarop zij van toepassing waren verklaard). De rechtbank en het hof waren van mening dat de voorwaarden niet geldig waren omdat de wederpartij geen redelijke mogelijkheid had gehad om er kennis van te nemen. Het Hof baseerde zich hierbij (kennelijk) op de hiervoor bedoelde regels over de manier waarop de wederpartij dient te worden geïnformeerd over deze voorwaarden.

HR: toepasselijkheid voorwaarden los van specifieke regels BW

De Hoge Raad vernietigde de beslissing van het Hof en heeft de zaak terugverwezen. Na verwijzing moet alsnog worden bezien of toepasselijkheid van de algemene voorwaarden is overeengekomen. Nu de specifieke (beschermings)regels van afdeling 6.5.3 niet van toepassing zijn, moet dit kennelijk worden beoordeeld naar (algemeen) verbintenissenrecht. Het is heel goed denkbaar dat bij de beoordeling van de vraag of de voorwaarden van toepassing zijn toch gekeken wordt naar de regels van afdeling 6.5.3, zodat de vraag of de wederpartij een redelijke mogelijkheid heeft gehad om van de algemene voorwaarden kennis te nemen wel degelijk relevant zal zijn. De overwinning van de verkoper bij de Hoge Raad zou daarom best eens een Pyrrusoverwinning kunnen zijn.