Rechtsverwerking door een curator? Een zaak met een opmerkelijke uitkomst!

In de in deze blog te bespreken zaak, deed een partij die werd aangesproken door een curator Een door de rechtbank aangewezen persoon die is belast met het beheer en de beschikking over het vermogen van een gefailleerde.
» Meer over curator curator een beroep op een rechtsverwerking. Advocaat insolventierecht en ook curator Marco Guit bespreekt de opmerkelijke uitkomst.

Wanneer is er sprake van rechtsverwerking?

Rechtsverwerking is de rechtsfiguur in het civiele recht die er op neer komt dat een partij zijn of haar aanspraken kan verliezen, als uit zijn of haar eerdere handelwijze af te leiden is geweest dat geen beroep meer op die aanspraak zal worden gedaan. Het gaat er bij deze figuur dus dat iemand zijn rechten kan verspelen door te handelen op een wijze die niet overeenstemt met uitoefening van dat recht. Als een partij dan later alsnog die aanspraak maakt, kan gelden dat die partij zijn rechten op die aanspraak heeft verwerkt.

Discussie over pandrecht

In het faillissement was discussie ontstaan over een pandrecht Een pandrecht is een beperkt recht strekkende om op de daaraan onderworpen goederen een vordering tot voldoening van een geldsom bij voorrang boven andere schuldeisers te verhalen.
» Meer over pandrecht pandrecht. Kort voor faillissement was tussen failliet en de desbetreffende partij een akte Een ondertekend geschrift, bestemd om tot bewijs te dienen.
» Meer over akte akte van verpanding Verpanding is het vestigen van een pandrecht op een goed.
» Meer over verpanding verpanding opgemaakt waarbij vorderingen op debiteuren van failliet waren verpand. Kort na faillietverklaring erkende een kantoorgenoot van de curator de pandakte als een geldig pandrecht. Korte tijd daarna riep de curator toch de buitengerechtelijke vernietiging Het vernietigen van een rechtshandelingen of een overeenkomst (op grond van een wilsgebrek of dwaling) via een buitengerechtelijke verklaring.
» Meer over buitengerechtelijke vernietiging buitengerechtelijke vernietiging in van (onder meer) het pandrecht omdat de curator van oordeel was dat sprake was van een faillissementspauliana De voorzienbare benadeling van de boedel door onverplichte rechtshandelingen die de schuldenaar voorafgaand aan het faillissement zijn verricht
» Meer over faillissementspauliana faillissementspauliana.

Pandrecht niet geldig?

De partij jegens wie de vernietiging was ingeroepen was het daar niet mee eens en liet het aankomen op een procedure. De vorderingen van de curator in deze procedure kwamen er op neer dat er verklaringen voor recht gevorderd werden, als gevolg waarvan het pandrecht niet geldig zou zijn. Bij toewijzing van deze vorderingen zou de desbetreffende partij zich voor haar vorderingen dus niet meer op debiteuren van failliet kunnen verhalen.

Verweer tegen gevorderde verklaringen van recht door de curator

Advocaat van gedaagde De partij die gedagvaard wordt om te verschijnen in een rechtszaak wordt aangeduid als de gedaagde.
» Meer over gedaagde gedaagde in deze procedure voerde als meest verstrekkende verweer aan dat ten aanzien van de tegen haar ingestelde vordering sprake is van rechtsverwerking. Aangevoerd werd dat nu namens de curator expliciet en ondubbelzinnig de geldigheid van de ten gunste van gedaagde gevestigde pandrechten was erkend, zij daarmee haar recht heeft verwerkt om de betreffende verpanding vervolgens alsnog in de onderhavige procedure aan te vechten.

Vereisten voor een geldig beroep op rechtsverwerking

De rechtbank stelde voorop dat op grond van vaste jurisprudentie van rechtsverwerking sprake kan zijn indien de schuldeiser zich heeft gedragen op een wijze die naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid Een bron van ongeschreven objectief recht waaraan mensen zich moeten gedragen jegens elkaar.
» Meer over redelijkheid en billijkheid redelijkheid en billijkheid onverenigbaar is met het vervolgens geldend maken van het ingeroepen recht en dat een enkel tijdsverloop of stilzitten door een schuldeiser geen toereikende grond oplevert voor het aannemen van rechtsverwerking. Voor een geldig beroep op rechtsverwerking is vereist de aanwezigheid van bijzondere omstandigheden als gevolg waarvan:

• hetzij bij de schuldenaar het gerechtvaardigd vertrouwen is gewekt dat de schuldeiser zijn aanspraak niet meer geldend zal maken;
• hetzij de positie van de schuldenaar onredelijk zou worden benadeeld of verzwaard in het geval de schuldeiser zijn aanspraak alsnog geldend zou kunnen maken.

Rechtsgeldigheid van pandrecht ondubbelzinnig erkend

De rechtbank oordeelt dat aan die vereisten in dit geval was voldaan. Door de kantoorgenoot van de curator was in eerste instantie namelijk ondubbelzinnig de rechtsgeldigheid van het pandrecht erkend. In de mail werd namelijk expliciet gesproken over “geldig pandrecht”. Eén en ander was naar het oordeel van de rechtbank niet anders op te vatten dan als een erkenning zonder enig voorbehoud.

Voorbehouden maken, juist in de faillissementspraktijk!

De rechtbank overwoog daarbij dat het juist in de faillissementspraktijk, waar het aan de orde van de dag is dat een curator en de door haar ingeschakelde hulppersonen overeenkomsten moeten beoordelen en eventueel daarbij bedongen zekerheidsrecht Zakelijke rechten die strekken tot ter zekerheid van een vordering, zoals pand en hypotheek.
» Meer over zekerheidsrecht zekerheden, het een gangbare praktijk is om zo nodig voorbehouden te maken ten aanzien van de geldigheid ervan. Dat dit voorbehoud hier niet is gemaakt, moet dus voor rekening en risico van de curator komen.

Beroep op rechtsverwerking: alleen in uitzonderlijke gevallen

Een beroep op rechtsverwerking wordt alleen in uitzonderlijke gevallen gehonoreerd. Enkel stilzitten en afwachten is voor een beroep op rechtsverwerking niet voldoende. Er moet dus echt sprake zijn van bijzondere omstandigheden. In dit geval waren die er, en verloor de curator aanspraak op het kunnen innemen van een ander standpunt ten aanzien van de geldigheid van pandrecht omdat de rechtsgeldigheid eerder expliciet namens de curator was erkend.