Vereffening nalatenschap bij meer schulden dan bezittingen?

Wat te doen als een overledene meer schulden had dan bezittingen? Vroeger kon een nalatenschap failliet worden verklaard. Sinds 2003 is echter een regeling van kracht die voor verschillende situaties voorziet in de vereffening Liquidatie van een ontbonden rechtspersoon of op de afwikkeling van een nalatenschap
» Meer over vereffening vereffening van de nalatenschap. Dit gebeurt het meest als sprake is van een negatieve (failliete) nalatenschap. Er wordt echter ook vereffend als beneficiair is aanvaard. Daarnaast kan een vereffenaar worden benoemd als er geen (bekende) erfgenamen zijn, of als de erven ruzie hebben. Advocaat insolventierecht Hidde Reitsma legt uit.  

Wanneer vindt de vereffening van een nalatenschap plaats?

De vereffening van een nalatenschap vindt in de volgende gevallen plaats:

• wanneer de nalatenschap door enige erfgenaam beneficiair (dat wil zeggen: onder het voorrecht van boedelbeschrijving) aanvaard is (tenzij aan bepaalde voorwaarden is voldaan); uitgangspunt is dat deze erfgenamen optreden als vereffenaar (tenzij de rechtbank een andere vereffenaar benoemd).
• wanneer de rechtbank op verzoek van een belanghebbende (een erfgenaam of een schuldeiser) een vereffenaar heeft benoemd.

Bij beneficiaire aanvaarding geldt soms een vrijstelling

Indien een nalatenschap door tenminste één erfgenaam beneficiair is aanvaard, wordt deze altijd vereffend (artikel 4:202 lid 1 sub a BW). De verplichting tot vereffening bestaat in de volgende gevallen echter niet:

• indien er een tot bewindvoering De door de rechtbank aangestelde advocaat die een onderneming begeleidt bij een surseance van betaling of ontbinding van een rechtspersoon.
  » Meer over bewindvoering bewindvoering bevoegde executeur is, en deze aan kan tonen dat de goed Goederen zijn alle zaken en alle vermogensrechten.
  » Meer over goed goederen der nalatenschap “ruimschoots toereikend” zijn om de schulden van de nalatenschap te voldoen;
• als de wettelijk vertegenwoordiger van een beneficiair aanvaard hebbende erfgenaam (meestal een ouder of voogd – minderjarigen mogen nalatenschappen enkel beneficiair aanvaarden) van de kantonrechter ontheffing heeft verkregen, omdat het saldo van de nalatenschap positief is (art. 4:202 lid 2 BW), en
• (onder omstandigheden) indien de nalatenschap is verdeeld conform de wettelijke verdeling (art. 4:13 BW).

Wat is de taak van de vereffenaar van een nalatenschap?

Een vereffenaar dient zijn benoeming bekend te maken in een landelijk dagblad en in de Staatscourant (art. 4:206 lid 6). Uit de wet volgt dat de vereffenaar tot taak heeft de nalatenschap “als een goed vereffenaar te beheren en te vereffenen”. Zijn taken zijn als volgt samen te vatten:

• Het opstellen van een boedelbeschrijving, al dan niet met behulp van een aan te stellen boedelnotaris.De boedelbeschrijving dient een (voorlopige) lijst van schulden te bevatten, en zal in de regel ook de aangetroffen bezittingen omschrijven. De boedelbeschrijving wordt gedeponeerd bij de rechtbank of (als die er is) de notaris. De kantonrechter kan erfgenamen die ook vereffenaar zijn hiervan ontheffen.
• Het oproepen van schuldeisers van de nalatenschap (art. 4:214 BW). De vereffenaar dient de kantonrechter een datum te laten bepalen waarbinnen de schuldeisers hun vordering moeten hebben ingediend. De bekende schuldeisers moeten per brief worden uitgenodigd hun vordering tijdig in te dienen; de vereffenaar moet de oproeping ook publiceren in een landelijk dagblad en de Staatscourant. Als de curator Een door de rechtbank aangewezen persoon die is belast met het beheer en de beschikking over het vermogen van een gefailleerde.
  » Meer over curator curator het met een vordering oneens is, moet hij dat direct aan de betreffende schuldeiser melden.
• Het te gelde maken van de goederen van de nalatenschap (maar slechts voor zover dat voor de voldoening van schulden noodzakelijk is, art. 4:215 lid 1 BW).De vereffenaar is zelfstandig bevoegd goederen van de nalatenschap te verkopen, maar moet over de keuze wat te verkopen wel zoveel mogelijk overleg met de erfgenamen voeren. Bij onenigheid kan de beslissing van de kantonrechter worden ingeroepen.
• Het deponeren van rekening en verantwoording en een uitdelingslijst (art. 4:218 lid 1 BW).De vereffenaar maakt op basis van de aangetroffen goederen en de baten van de verkoop van goederen een definitieve lijst van baten en schulden. Daarbij moet worden aangegeven welke schuldeisers er zijn, welke schulden worden erkend, en hoeveel daarop kan worden uitgekeerd. De vereffenaar moet hierbij de wettelijke rangorde hanteren. De stukken worden gedeponeerd bij de rechtbank, en de vereffenaar stelt de erfgenamen en de aangemelde schuldeisers per brief op de hoogte; daarnaast dient de deponering opnieuw met een advertentie bekend te worden gemaakt. Als een schuldeiser het niet met de rekening en verantwoording of de uitdelingslijst eens is, kan hij binnen een maand na de deponering bij de rechtbank in verzet De gedaagde die door de rechter bij verstek is veroordeeld, kan daar in verzet tegen komen.
  » Meer over verzet verzet komen.
• Het uitkeren van de schulden van de nalatenschap overeenkomstig de uitdelingslijst.Zodra de uitdelingslijst verbindend is geworden – een maand na deponering – moet de vereffenaar de schuldeisers het hen toekomende uitkeren.
• Het afgeven van de overgebleven goederen aan de erfgenamen.Na uitdeling van de schuldeisers is de vereffening in principe voltooid. De vereffenaar dient de overgebleven goederen aan de erfgenamen af te geven (artikel 4:226 lid 1 BW).

Vereffening nalatenschap: oplossing voor diverse situaties

Deze  regeling  is hybride: hij is in een veelheid aan situaties toepasbaar. De meest voorkomende toepassing is de afwikkeling van een nalatenschap die in feite failliet is: de wettelijke regeling kent veel bepalingen die rechtstreeks uit de faillissementswet afkomstig zijn. Daardoor kan een negatieve nalatenschap worden behandeld alsof het een faillissement is. Wel is de procedure behoorlijk complex. De vereffening van een negatieve nalatenschap komt al snel neer op de afwikkeling van een serieus faillissement. Er wordt daarbij zoveel van de vereffenaar verwacht dat wij het  alleen in eenvoudige situaties raadzaam achten om die vereffening zelf ter hand te nemen. In andere situaties kan de rechtbank worden verzocht om een gespecialiseerde vereffenaar te benoemen.

Advocaat bij vereffening nalatenschap

AMS Advocaten heeft veel ervaring bij het vereffenen van nalatenschappen, zowel als het een negatieve (failliete) nalatenschap betreft, als ook in andere gevallen zoals in de erfgenamen gezamenlijk niet tot vereffening of afwikkeling kunnen komen, of de erfgenamen onbekend zijn. Indien u vragen heeft over de verdere afwikkeling van een negatieve nalatenschap of van een nalatenschap waarvan de vereffening door de erfgenamen niet vlot, dan kunt u gerust contact opnemen met mr. H. Reitsma.