Tien klassieke uitspraken over aansprakelijkheid – nummer 2: Kleuterschool Babbel

In de loop der jaren deed de Hoge Raad veel baanbrekende uitspraken binnen het altijd ontwikkelende aansprakelijkheidsrecht. Advocaat aansprakelijkheidsrecht Lennard Noordzij behandelt tien van deze (oudere) uitspraken. Eerder besprak hij al de uitspraak “Duwbak Linda”. In dit blog behandelt hij het arrest ‘Kleuterschool Babbel’ (HR 6 april 1979, NJ 1980/34). In deze zaak oordeelt de Hoge Raad voor het eerst dat rechtspersoon Het BW kent geen algemene definitie van rechtspersoon.
» Meer over rechtspersoon rechtspersonen (zoals bv’s, gemeentes) niet alleen door gedragingen van organen (bestuurders, de gemeenteraad) onrechtmatig Ieder handelen of nalaten dat in strijd is met een wet of met de maatschappelijke betamelijkheid.
» Meer over onrechtmatig onrechtmatig kunnen handelen, maar ook indien de daad in kwestie in het maatschappelijk verkeer geldt als een daad van die rechtspersoon Het BW kent geen algemene definitie van rechtspersoon.
» Meer over rechtspersoon rechtspersoon.

Feiten

Aannemer Reuvers bouwt in de gemeente Zwolle een kleuterschool, genaamd ‘Babbel’. Dit doet Reuvers in opdracht De overeenkomst waarbij iemand anders dan op grond van een arbeidsovereenkomst diensten verrichten voor een opdrachtgever.
» Meer over opdracht opdracht van een stichting Een stichting is een door een rechtshandeling in het leven geroepen rechtspersoon zonder leden of aandeelhouders.
» Meer over stichting stichting. Zeven jaar na oplevering stort – gelukkig op een zondag – het dak van kleuterschool Babbel in. Tafeltjes en stoeltjes werden onder het gewicht verpletterd. Een wethouder van de gemeente Zwolle geeft op televisie en in radio-uitzendingen Reuvers de schuld. Hij zegt dat het ging om een constructiefout, waarvan de schade wellicht is te verhalen op aannemer Reuvers. Later blijkt echter dat de constructiefout, die tot instorting heeft geleid, niet aan Reuvers was te wijten. Dit kwam door een fout van de al genoemde stichting in wiens opdracht de school werd gebouwd. Achteraf deed de wethouder dus onjuiste uitspraken over Reuvers.

Onrechtmatige daad toerekenbaar?

Reuvers eist schadevergoeding van de gemeente Zwolle vanwege reputatieschade Schade die een persoon lijdt doordat zijn eer of goede naam wordt aangetast
» Meer over reputatieschade reputatieschade en verminderde omzet door de uitlatingen van de wethouder. Reuvers baseert zich op onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW). Dat artikel bepaalt dat hij die tegen een ander een onrechtmatige daad Onrechtmatig handelen leidt tot aansprakelijkheid. In sommige gevallen geeft de wet aan dat een derde aansprakelijk is voor door een ander veroorzaakte schade.
» Meer over onrechtmatige daad onrechtmatige daad pleegt, verplicht is de schade te vergoeden die de ander daardoor lijdt. Voor schadevergoeding op deze grond moet aan vijf eisen zijn voldaan: onrechtmatigheid, toerekenbaarheid, schade, causaliteit en relativiteit. Deze zaak gaat over toerekenbaarheid. Kan de gemeente Zwolle aansprakelijk zijn voor schade die is geleden door Reuvers vanwege de onjuiste uitspraken van een wethouder. Met andere woorden: kunnen die uitlatingen van de wethouder aan de gemeente Zwolle worden toegerekend?

Oordeel rechtbank en gerechtshof

De rechtbank en het hof geven Reuvers ongelijk. Het hof oordeelt weliswaar dat de uitlatingen van de wethouder onrechtmatig waren en dus schade bij Reuvers hebben veroorzaakt, maar vindt dat de uitspraken van de wethouder niet aan de gemeente kunnen worden toegerekend. Dit omdat de wethouder geen orgaan is van de gemeente Zwolle. Organen zijn op basis van de Gemeentewet de gemeenteraad, de burgemeester en het college van B&W. Een wethouder is dat niet.

Oordeel Hoge Raad

De Hoge Raad oordeelt anders. Hij vindt – en dat was nieuw – dat gedragingen van een wethouder ook een onrechtmatige daad van de gemeente kunnen opleveren, wanneer zij in het maatschappelijk verkeer als gedragingen van de gemeente hebben te gelden. In een geval als dit, waarin een wethouder van onderwijs uitlatingen doet in zijn hoedanigheid van wethouder over de aansprakelijkheid De gehoudenheid van een persoon of bedrijf om schade ontstaan uit een onrechtmatige daad of wanprestatie te vergoeden.
» Meer over aansprakelijkheid aansprakelijkheid voor gebreken in de bouw van een in de gemeente gevestigde kleuterschool, kunnen die uitlatingen van de wethouder aan de gemeente worden toegerekend.

Recentere zaken over toerekenbaarheid

Vragen over toerekening spelen regelmatig. Bijvoorbeeld de beoordeling of de provincie Gelderland kon worden gehouden aan toezeggingen van de gedeputeerde staten, over dat de provincie een grote financiële bijdrage zou leveren aan de in financiële nood verkerende voetbalclub Vitesse. De gedeputeerde staten zijn – net als de wethouder in het Kleuterschool Babbel-arrest – geen orgaan van de provincie. De Hoge Raad past hetzelfde criterium toe en oordeelt dat het handelen van de gedeputeerden in die kwestie (het toezeggen om financieel bij te springen) in het maatschappelijk verkeer heeft te gelden als handelen van de provincie. Dit onder meer omdat het overleg was geïnitieerd door de gedeputeerde staten en plaatsvond in het provinciehuis.