Arbeidsrechtelijke bescherming voor de stichtingsbestuurder verdwijnt op 1 juli 2021

Op dit moment geniet een bestuurder van een stichting Een stichting is een door een rechtshandeling in het leven geroepen rechtspersoon zonder leden of aandeelhouders.
» Meer over stichting stichting bijzondere ontslagbescherming. Voor beëindiging van zijn of haar arbeidsovereenkomst De overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.
» Meer over arbeidsovereenkomst arbeidsovereenkomst dient de stichting namelijk vooraf toestemming te hebben van UWV of moet zij naar de rechter. Vanaf 1 juli 2021 komt daar met inwerkingtreding van een nieuwe wet verandering in. De dienstbetrekking eindigt dan automatisch met zijn ontslag als bestuurder. Advocaat Ondernemingsrecht Onno Hennis licht de wetswijziging toe.

Dubbele rechtsbetrekking

Bestuurders staan vrijwel altijd in een dubbele relatie tot de rechtspersoon Het BW kent geen algemene definitie van rechtspersoon.
» Meer over rechtspersoon rechtspersoon waarbij zij betrokken zijn. Enerzijds zijn zij bestuurder en hebben zij de op basis van de wet en statuten De statuten vermelden bij rechtspersonen met in aandelen vermeld kapitaal het bedrag van het maatschappelijk kapitaal en het soort, aantal en het bedrag van de aandelen. Voorts bevatten de statuten bepalingen over bestuur, aandeelhoudersvergadering, een eventuele raad van commissarissen, ontbinding en vereffening.
» Meer over statuten statuten toegekende bevoegdheden en verantwoordelijkheden. Zo vertegenwoordigen zij de rechtspersoon en kunnen zij onder omstandigheden ook aansprakelijk worden gehouden als zij hun taak veronachtzamen. Anderzijds zijn zij ook werknemer (op basis van een arbeidsovereenkomst) of opdrachtnemer (op basis van een managementovereenkomst).

Ontslag als bestuurder

Voor een besluit tot ontslag van een bestuurder geldt er geen, althans nauwelijks een inhoudelijke toets. Het orgaan dat binnen de rechtspersoon bevoegd is tot benoeming van bestuurders kan doorgaans vrij gemakkelijk en op korte termijn overgaan tot het ontslag.

Beëindiging van een managementovereenkomst

Ook de beëindiging van een managementovereenkomst is in de regel vrij gemakkelijk. Vaak zal zijn opgenomen dat de opdrachtgever (de rechtspersoon dus) de overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst te allen tijde kan opzeggen met inachtneming van een bepaalde opzegtermijn.

Beëindiging van een arbeidsovereenkomst

Iets heel anders geldt voor de beëindiging van een arbeidsovereenkomst. Als partijen onderling geen overeenstemming bereiken over beëindiging, zal de rechtspersoon zich tot het UWV (ingeval van bedrijfseconomische redenen of na twee jaar ziekte) of de kantonrechter (bij andere ontslaggronden) moeten wenden. Als er geen redelijke ontslaggrond is, wordt door UWV of de kantonrechter geen toestemming verleend de arbeidsovereenkomst te beëindigen en duurt deze voort. In sommige gevallen (zoals bijvoorbeeld tijdens ziekte) kan een werkgever in het geheel niet van een werknemer afkomen.

Uitspraken Hoge Raad

De Hoge Raad besliste echter in 2005 al dat een besluit tot ontslag als bestuurder in beginsel de beëindiging van de arbeidsovereenkomst met zich meebrengt. De Hoge Raad motiveerde deze beslissing door te wijzen op de bijzondere rol en verhouding die de bestuurder met de rechtspersoon heeft.

Rechtsregel niet van toepassing op stichtingen

Deze rechtsregel is thans alleen van toepassing op kapitaalvennootschappen (zoals BV’s en NV’s), en dus niet op stichtingen. Het gevolg daarvan is dat een stichting, wil zij de relatie met een bestuurder beëindigen, de bestuurder via een besluit van het daartoe bevoegde orgaan (vaak de raad van toezicht) zal moeten ontslaan én via de rechter of UWV de arbeidsovereenkomst zal moeten beëindigen. In de praktijk leidt dit tot problemen, bijvoorbeeld als er geen redelijke ontslaggrond is en de arbeidsovereenkomst voortduurt. De ex-stichtingsbestuurder kan dan weer eisen om aan het werk te gaan.

Wet bestuur en toezicht rechtspersonen

Op 1 juli 2021 treedt de Wet bestuur en toezicht rechtspersoon Het BW kent geen algemene definitie van rechtspersoon.
» Meer over rechtspersoon rechtspersonen (Wbtr) in werking. Die zal een aanzienlijke wijziging in de huidige situatie brengen. In de nieuwe wet is namelijk bepaald dat het bevoegde orgaan de arbeidsovereenkomst met de stichtingsbestuurder eenzijdig, dus zonder preventieve ontslagtoets, kan opzeggen als er geen vertrouwen meer is in de bestuurder. De stichtingsbestuurder kan vervolgens – in tegenstelling tot ‘gewone’ werknemers – geen herstel van de arbeidsovereenkomst verzoeken. Wel heeft de ex-stichtingsbestuurder in zo’n situatie in ieder geval recht op de wettelijke transitievergoeding De ontslagvergoeding waar werknemers met een dienstverband van minimaal 2 jaar recht op hebben bij onvrijwillig ontslag.
» Meer over transitievergoeding transitievergoeding, tenzij de ex-stichtingsbestuurder ernstig verwijtbaar handelde.

Bestuurder vogelvrij?

Betekent dit dat stichtingsbestuurders dan helemaal geen arbeidsrechtelijke bescherming genieten? Dat niet. Weliswaar kan het bevoegde orgaan de arbeidsovereenkomst zelfstandig opzeggen, maar er zal wel een ‘redelijke grond voor ontslag’ moeten zijn. Indien die ontbreekt, kan de rechter hiermee rekening houden bij de bepaling van een billijke vergoeding voor de bestuurder. Ook als de stichting ernstig verwijtbaar heeft gehandeld in verband met het ontslag kan de bestuurder een billijke vergoeding vragen.

AMS Advocaten: specialisten op het gebied van stichtingenrecht

Bij AMS Advocaten hebben wij aanzienlijke kennis en ervaring in huis op het gebied van het ondernemingsrecht. Ten aanzien van het stichtingenrecht hebben wij een bijzondere expertise. Neemt u gerust contact met ons op voor een eerste gesprek.