Een drieluik over NCC: contracteren, repareren, procederen – deel 3

Procederen – inhoudelijke toegangseisen en de betekenis van het internationale geschil

U heeft alles goed geregeld: een forumkeuze voor de rechtbank Amsterdam, een expliciete verwijzing naar de NCC, en een duidelijke afspraak over de Engelse voertaal. Maar dan komt het volgende obstakel: de rechter stelt ambtshalve vast of het geschil inhoudelijk wel geschikt is voor behandeling door de NCC. En dat is geen formaliteit.

In dit derde deel van ons drieluik duiken we in die inhoudelijke toelatingseisen uit artikel 32a Rv – met name het vereiste dat sprake moet zijn van een internationaal geschil.

Wat zegt de wet?

Zoals uiteengezet in deel I van dit drieluik, vereist een geldige verwijzing naar de NCC een uitdrukkelijke en schriftelijke forumkeuze voor de rechtbank (of het hof) Amsterdam, gecombineerd met een expliciete aanwijzing van de NCC als kamer en een duidelijke keuze voor de Engelse taal.
Maar daarmee bent u er nog niet. Naast deze formele procesafspraken bepaalt artikel 32a Rv dat de NCC uitsluitend zaken behandelt die aan inhoudelijke vereisten voldoen betreffende het type geschil. Concreet moet het gaan om een geschil dat:

• betrekking heeft op een burgerlijke of handelsrechtelijke rechtsbetrekking die ter vrije bepaling van partijen staat (dus geen zaak waarin dwingendrechtelijke regels of exclusieve bevoegdheden gelden, zoals consumentenkoop De koop van een roerende zaak door een particulier bij een bedrijf.
  » Meer over consumentenkoop consumentenkoop, huur of arbeid)​;
• internationaal van aard is; én
• niet behoort tot de bevoegdheid van de kantonrechter​ (de NCC is dus alleen voor zaken boven €25.000 en buiten het kantondomein).

De formele én materiële voorwaarden vormen samen het wettelijke kader van de NCC-bevoegdheid (art. 32a Rv). Belangrijk daarbij is dat de NCC deze voorwaarden ambtshalve toetst​. Met andere woorden: zelfs als partijen een geldig NCC-beding hebben, zal de rechter eerst nagaan of het geschil inhoudelijk geschikt is voor behandeling door de NCC.

Wanneer is een geschil ‘internationaal’?

De term “internationaal geschil” is in de wet niet gedefinieerd. De wetgever heeft bewust gekozen voor een open norm, zodat de rechter ruimte houdt om in het concrete geval te beoordelen of het geschil voldoende internationale aanknopingspunten heeft. In de Memorie van Toelichting wordt benadrukt dat al sprake is van een internationaal geschil zodra de zaak “een internationaal aspect” heeft.

Deze ruime benadering is verder geconcretiseerd in het procesreglement van de NCC. Het reglement bevat een aantal aanknopingspunten die kunnen duiden op het bestaan van een internationaal geschil. Denk onder meer aan situaties waarin:

• Minstens één procespartij buiten Nederland gevestigd is of is opgericht naar buitenlands recht;
• Op het geschil is buitenlands recht van toepassing, of het vloeit voort uit een overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
  » Meer over overeenkomst overeenkomst die in een andere taal dan het Nederlands is opgesteld;
• Minstens één partij behoort tot een concern waarvan de meerderheid van de werknemers buiten Nederland werkt;
• Minstens één partij behoort tot een concern waarvan meer dan de helft van de geconsolideerde omzet buiten Nederland wordt behaald;
• Minstens één partij behoort tot een concern waarvan de effecten worden verhandeld op een gereglementeerde markt buiten Nederland;
• Het geschil betreft rechtsfeiten of rechtshandelingen buiten Nederland;
• Het geschil heeft op andere wijze een relevant grensoverschrijdend belang.

Deze lijst is niet limitatief. De rechter heeft beoordelingsruimte en zal in elk concreet geval moeten vaststellen of het geschil voldoende internationale aanknopingspunten bevat. De ratio hierachter is dat de toegang tot de NCC uitsluitend bedoeld is voor zaken met een daadwerkelijke internationale dimensie. De regeling beoogt te voorkomen dat zuiver nationale geschillen — zonder enig belang bij Engelstalige procesvoering — bij de NCC worden aangebracht.

De term ‘internationaal geschil’ wordt ruim uitgelegd, omdat het hier geen bevoegdheidsvraag is, maar een interne zaakverdelingskwestie binnen de rechtbank Amsterdam. Eerst wordt vastgesteld of de rechtbank Amsterdam bevoegd is volgens de reguliere (internationale) bevoegdheidsregels. Pas daarna wordt bepaald of de zaak wordt behandeld door de reguliere handelskamer of de NCC.

Hoe kijkt de rechter erin de praktijk naar?

In de praktijk blijkt dat de drempel voor het aannemen van een internationaal geschil relatief laag is. Tot op heden zijn er 34 uitspraken van de NCC of NCC Court of Appeal gepubliceerd. In vrijwel al deze zaken was ten minste één partij buiten Nederland gevestigd. In de praktijk levert het vereiste dan ook zelden problemen op.

Maar ook in zaken waarbij beide procespartijen in Nederland waren gevestigd, kan de NCC oordelen dat het internationaliteitsvereiste vervuld is. Zo werd in een zaak uit 2023 en een zaak uit 2024 geoordeeld dat het feit dat één van de procespartijen deel uitmaakte van een buitenlands concern voldoende was om het geschil als internationaal aan te merken. In een andere zaak uit 2025 ging de NCC nog een stap verder: het geschil werd als internationaal aangemerkt op basis van de rol van een Zwitserse aandeelhouder die nauw betrokken was bij de onderliggende geschilpunten en zich persoonlijk had verbonden als borg. Dat deze persoon geen formele procespartij was, deed daaraan niet af. Bovendien werd meegewogen dat de contractuele documenten waren opgesteld in het Engels. Beide elementen golden als zelfstandige gronden om het geschil als internationaal aan te merken — ondanks dat Nederlands recht van toepassing was en beide procespartijen in Nederland waren gevestigd.

Andere inhoudelijke beperkingen: vrije bepaling en kantonzaken

Naast het vereiste van internationaliteit moet het geschil betrekking hebben op een rechtsverhouding die ter vrije bepaling van partijen staat. Dat betekent dat het niet mag gaan om geschillen waarvoor dwingendrechtelijke regels gelden of die wettelijk zijn toegewezen aan een andere kamer of gerecht. Voorbeelden zijn enquêteprocedures bij de ondernemingskamer Een afdeling van het Gerechtshof te Amsterdam dat bevoegd is kennis te nemen van diverse ondernemingsrechtelijke en sociaal- of financieel-economisch georiënteerde zaken.
» Meer over ondernemingskamer Ondernemingskamer van het gerechtshof Amsterdam, octrooizaken bij de rechtbank Den Haag of maritieme zaken bij de rechtbank Rotterdam.

Tot slot is de NCC niet bevoegd in kantonzaken. Daaronder vallen onder meer geschillen met een financieel belang van ten hoogste € 25.000, en geschillen over huur, arbeid, consumentenkoop en consumentenkrediet. Zelfs een correct geformuleerde NCC-clausule biedt in dergelijke gevallen geen toegang tot de NCC.

Samenvattend

De toegang tot de NCC wordt bepaald door een combinatie van formele én inhoudelijke vereisten. Hoewel het vereiste van een internationaal geschil ruim wordt uitgelegd, is het belangrijk dat partijen hier al bij contractsluiting op anticiperen. Door internationale aanknopingspunten expliciet te benoemen in de overeenkomst of in de context van de rechtsverhouding, kan discussie over de ontvankelijkheid worden voorkomen. De NCC biedt aanzienlijke voordelen – maar vraagt om zorgvuldige voorbereiding.

Wat kunnen wij voor u betekenen?

In deze blogreeks hebben wij de belangrijkste aandachtspunten rond procederen bij de NCC uiteengezet. Heeft u vragen over de kwalificatie van een geschil als internationaal, het opstellen van forumkeuzebedingen (NCC-clausules) of de strategische afweging tussen de NCC, arbitrage Particuliere geschillenbeslechting buiten de overheidsrechtspraak om.
» Meer over arbitrage arbitrage en andere fora? Neem dan gerust contact met ons op. Ons litigation-team heeft ruime ervaring met complexe internationale procedures en adviseert u graag over de beste aanpak.