wanneer is er recht op vrije advocaatkeuze onder een rechtsbijstandsverzekering?

In het kort:

• De wet geeft recht op vrije advocaatkeuze onder een rechtsbijstandsverzekering.
• Het Europese Hof van Justitie heeft bepaald dat niet alleen tijdens een gerechtelijke procedure, maar ook in de voorafgaande fasen die tot een gerechtelijke fase kunnen leiden, recht bestaat op vrije advocaatkeuze.

Juridisch kader

Artikel 4:67 Wet op het financieel toezicht bepaalt dat een rechtsbijstandsverzekeraar verplicht is om in de verzekeringsovereenkomst op te nemen dat het de verzekerde vrij staat een advocaat te kiezen om

1. zijn belangen in een gerechtelijke of administratieve procedure te verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen; of
2. indien zich een belangenconflict voordoet.

Dit wetsartikel is onderdeel van de implementatie van een Europese richtlijn die bepaalt dat in elke rechtsbijstandverzekeringpolis moet worden opgenomen dat:

1. indien een advocaat (…) wordt gevraagd de belangen van de verzekerde in een gerechtelijke of administratieve procedure te verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen, de verzekerde vrij is om deze advocaat of andere persoon te kiezen en
2. de verzekerden vrij zijn om een advocaat (…) te kiezen om hun belangen te behartigen wanneer zich een belangenconflict voordoet.

Jurisprudentie Europese Hof van Justitie

Het Europese Hof van Justitie heeft in meerdere uitspraken, waaronder Massar, Büyüktipi en Vlaamse Balies, een ruime interpretatie gegeven aan wat onder ‘gerechtelijke procedure’ wordt verstaan. Deze ruime interpretatie omvat niet alleen de fase van het beroep voor een gerecht, maar ook de voorafgaande fasen. Dit betekent dat zelfs in de voorbereidende fase van een juridische procedure, u het recht heeft om zelf een advocaat te kiezen.

Nederlandse jurisprudentie

Of uw rechtsbijstandsverzekeraar verplicht is een verzoek tot vrije advocaatkeuze te honoreren, verschilt van geval tot geval. Zo oordeelde de rechtbank Gelderland dat niet bij ieder conflict sprake is van recht op vrije advocaatkeuze. Er moet wel sprake zijn van een ‘voorfase’ van een gerechtelijke procedure. De rechtbank Den Haag oordeelde bijvoorbeeld dat indien een werkgever een ontslagverzoek bij het UWV heeft ingediend, er een recht op vrije advocaatkeuze bestaat.

Second opinion

De advocaten van AMS kunnen u en second opinion geven als u een dekkingsgeschil heeft met uw rechtsbijstandsverzekeraar. De meeste rechtsbijstand-polissen voorzien erin dat indien de rechtsbijstandsverzekeraar een zaak niet (verder) wil voeren, u een second opinion kunt aanvragen bij een advocaat. Met het afgeven van dergelijke second opinions heeft AMS advocaten veel ervaring.

Vragen?

Vraagt u zich af of u gebruik kunt maken van uw recht op vrije advocaatkeuze? Neem contact op met Lennard Noordzij, advocaat procesrecht.