Een drieluik over NCC: contracteren, repareren, procederen – deel 2

Repareren – wat als het forumkeuzebeding tekortschiet?

U kent het wel: de commerciële onderhandelingen zijn afgerond, het contract Een akte (schriftelijke vastlegging) van een overeenkomst.
» Meer over contract contract is ondertekend, en het dossier verdwijnt in de la. Totdat er een geschil ontstaat — en dan blijkt ineens dat de zorgvuldig bedoelde forumkeuze juridisch tekortschiet. Als in het forumkeuzebeding Een contractuele bepaling waarin de bevoegde rechter voor beslechting van geschillen door partijen wordt aangewezen.
» Meer over forumkeuzebeding forumkeuzebeding geen expliciete verwijzing naar de NCC is opgenomen, maar wél is gekozen voor de rechtbank Amsterdam én voor de Engelse taal, wat is er dan eigenlijk precies afgesproken?

In deel I van dit drieluik bespraken wij welke afspraken contractspartijen vooraf moeten maken om rechtsgeldig voor de NCC te kunnen procederen. In dit tweede deel richten wij ons op de praktijk ná ondertekening van het contract. Want als het forumkeuzebeding tekortschiet, rijst de vraag: wat valt er nog te repareren? En is procederen in het Engels dan alsnog mogelijk — ook buiten de NCC om?

Wat zijn we nu eigenlijk overeengekomen?

In de praktijk komen wij regelmatig forumkeuzebedingen tegen waarin slechts staat dat geschillen zullen worden voorgelegd aan de “Court of Amsterdam” en dat de procedure zal worden gevoerd in “the English language”. Zoals in deel I van dit drieluik toegelicht, is de NCC in dat geval niet bevoegd. Dat betekent echter niet dat de forumkeuze zelf ongeldig is.

Het is in dit verband belangrijk onderscheid te maken tussen twee typen procesafspraken. Enerzijds is er de forumkeuze voor de Nederlandse rechter — in dit geval de rechtbank Amsterdam. Deze forumkeuze is wettelijk verankerd: op grond van artikel 8 lid 1 Rv heeft de Nederlandse rechter rechtsmacht De bevoegdheid van een rechter van een bepaald land om over een geschil te oordelen. De Nederlandse rechter in Nederland zijn niet bevoegd om over ieder juridisch geschil te oordelen.
» Meer over rechtsmacht rechtsmacht indien partijen hem uitdrukkelijk hebben aangewezen. In zo’n geval is de rechter gehouden zijn rechtsmacht te aanvaarden; een nadere toetsing of goedkeuring is niet vereist.

Anderzijds zijn er aanvullende procesafspraken die partijen kunnen maken, zoals de keuze om in het Engels te procederen of de aanwijzing van de NCC als gespecialiseerde kamer. Dergelijke afspraken zijn niet wettelijk geregeld, maar ontlenen hun gelding uitsluitend aan de expliciete en schriftelijke instemming van partijen.

Wat blijft er over bij een gebrekkig beding?

Ontbreekt een duidelijke verwijzing naar zowel de NCC als de Engelse taal, dan is er geen rechtsgeldige procesafspraak op dit punt — en is de NCC dus niet bevoegd. Is er wél een duidelijke forumkeuze gemaakt voor de rechtbank Amsterdam, dan blijft de forumkeuze gewoon in stand. De zaak wordt in dat geval — conform artikel 18 Rv — verwezen naar de reguliere handelskamer van de rechtbank Amsterdam.

Alleen in uitzonderlijke situaties kan de rechter oordelen dat de forumkeuze als geheel niet bindend is, bijvoorbeeld als partijen aantoonbaar en onlosmakelijk hebben beoogd te procederen voor de NCC in het Engels. Maar dat betreft, ook volgens de wetgever, een uitzondering.

Is procederen in het Engels alsnog mogelijk?

Ja, dat kan. Althans: onder voorwaarden.

Hoewel het Nederlands de standaardprocestaal is in civiele procedures, bestaat er geen wettelijke bepaling die voorschrijft dat uitsluitend in het Nederlands mag worden geprocedeerd. Er zijn bovendien wettelijke uitzonderingsregelingen, zoals de Wet gebruik Friese taal, die het procederen in het Fries toestaan, en bij het Gemeenschappelijk Hof van Justitie kan worden geprocedeerd in het Engels of Papiaments.

Ook buiten deze uitzonderingen is procederen in een andere taal mogelijk. De Hoge Raad oordeelde in 2016 dat een rechter acht moet slaan op producties in een andere taal, mits een partij daarop uitdrukkelijk een beroep doet. De rechter mag dan een vertaling verlangen, bijvoorbeeld uit oogpunt van hoor en wederhoor of de goede procesorde.

Daarnaast zien wij in de lagere rechtspraak een toenemende bereidheid om — mits partijen het gezamenlijk verzoeken — af te wijken van het Nederlands als voertaal. Zo staat de Rechtbank Rotterdam in maritieme handelszaken structureel de mogelijkheid om in het Engels te procederen toe, mits partijen daar gezamenlijk om verzoeken én zich houden aan de specifieke procesafspraken die daarvoor gelden.

In een zaak bij de Rechtbank Oost-Brabant werd zelfs een volledig getuigenverhoor in het Engels toegestaan, zonder tolk, omdat alle betrokkenen die taal beheersten en feitelijk ook onderling in het Engels communiceerden.

De juridische basis voor een afwijkende procesvoering als deze ligt in artikel 1.10 van het Landelijk procesreglement dagvaardingen handel rechtbanken. Op basis daarvan kunnen partijen – mits zij vóór de eerste roldatum volledige overeenstemming bereiken – de rechter verzoeken af te wijken van de reguliere procesgang. De rechter beoordeelt vervolgens of het verzoek verenigbaar is met de goede procesorde.

Samenvattend

Kortom: ook buiten de NCC biedt het Nederlandse procesrecht onder voorwaarden ruimte om in het Engels te procederen, mits partijen het gezamenlijk én tijdig regelen. Er is dus sprake van een reparatiemogelijkheid — maar geen vanzelfsprekendheid.

Wat kunnen wij voor u betekenen

Bij AMS Advocaten hebben wij ruime ervaring met internationale handelsgeschillen, forumkeuzebedingen en procesvoering. Wilt u advies over de rechtsgeldigheid van een forumkeuze, de bevoegdheid van de NCC of de mogelijkheid om in het Engels te procederen? Neem gerust contact op met een van onze procesadvocaten.

Twijfelt u of uw huidige contract een geldige verwijzing naar de NCC bevat? Wilt u weten of procederen in het Engels alsnog mogelijk is? Neem gerust contact met ons op. In deel III van dit drieluik bespreken wij de inhoudelijke vereisten waaraan een geschil moet voldoen om voor behandeling door de NCC in aanmerking te komen — met bijzondere aandacht voor het begrip “internationaal geschil”.