Schijnzelfstandigheid en fictieve dienstbetrekking: wat verandert per 1 januari 2025?

Vanaf 1 januari 2025 verandert er veel voor zzp’ers, opdrachtgevers en werkgevers. De Belastingdienst heeft aangekondigd meer te controleren op schijnzelfstandigheid. Dit betekent dat opdrachtgevers en zzp’ers in sommige gevallen dat zzp’ers en opdrachtgevers (of werknemers) hun bestaande afspraken moeten aanpassen om naheffingen en boetes te voorkomen.

Wat is schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid is als iemand als zzp’er wordt ingehuurd, maar feitelijk in loondienst werkt. Dit kan arbeidsrechtelijke gevolgen hebben, zoals recht op ontslagbescherming of doorbetaling bij ziekte. Maar schijnzelfstandigheid kan ook gevolgen hebben voor de Belastingdienst. Als de Belastingdienst vindt dat een zzp’er eigenlijk in loondienst werkt, noemt zij dat een fictieve dienstbetrekking en kan zij boetes en naheffingen opleggen aan de opdrachtgever.

Fictieve dienstbetrekking of niet? De belangrijkste criteria

De Belastingdiensten heeft op 1 november 2024 in een toelichting aangegeven hoe een arbeidsrelatie moet worden beoordeeld om vast te stellen of er sprake is van een fictieve dienstbetrekking. Het komt er op neer dat de rechter en de Belastingdienst naar de feiten en omstandigheden zullen kijken aan de hand van het Deliveroo-arrest van de Hoge Raad. Dit arrest hebben wij eerder uitgelegd in de blog: Maaltijdbezorgers van Deliveroo zijn ook volgens het hof werknemers. Samengevat gelden de volgende criteria, waarbij de volgende omstandigheden indicaties zijn dat er een fictieve dienstbetrekking is. Daarbij geldt: wezen gaat voor schijn: De werkelijke invulling van partijen is doorslaggevend, niet wat zij in het contract Een akte (schriftelijke vastlegging) van een overeenkomst.
» Meer over contract contract hebben staan.

1. gezagsverhouding De ondergeschiktheid van de werknemer ten opzichte van de werkgever.
   » Meer over gezagsverhouding Gezagsverhouding

   Als de opdrachtgever instructies kan over hoe het werk moet worden uitgevoerd.

2. Persoonlijke uitvoering

   Als de opdrachtnemer het werk zelf uitvoeren, zonder mogelijkheid tot vervanging.

3. Inbedding in de organisatie

   Als het werk essentieel is voor de bedrijfsvoering of de opdrachtnemer op dezelfde manier werkt als werknemers.

4. Ondernemerschap en risico

   Als de opdrachtnemer maar één opdrachtgever heeft, niet zelf risico draagt, en niet zijn eigen tarieven bepaalt.

Vanaf 1 januari 2025: Belastingdienst scherpt handhaving aan van fictieve dienstbetrekkingen.

Tot 1 januari 2025 geldt dat als een zzp’er op basis van een goedgekeurde modelovereenkomst werkt, er geen sprake is van een fictieve dienstbetrekking. Omdat er een zogenaamd handhavingsmoratorium was, controleerde de Belastingdienst maar zeer beperkt of er ook in de praktijk werd gewerkt volgens die modelovereenkomst. Bij een controle geeft de Belastingdienst tot 1 januari 2025 vaak nog een aanwijzing als er niet ‘kwaadwillend’ niet overeenkomstig de modelovereenkomst werd gehandeld.

Vanaf 1 januari 2025 verdwijnen de modelovereenkomsten en zullen zzp’ers en opdrachtgevers zelf overeenkomsten moeten opstellen die aan de wet voldoen. Ook gaat Belastingdienst strenger controleren op fictieve dienstbetrekkingen en handhaaft direct bij schijnzelfstandigheid. Correcties en boetes kunnen met terugwerkende kracht worden opgelegd vanaf 1 januari 2025. Bij kwaadwillendheid kan dit zelfs tot vijf jaar teruggaan.

Voorbereiden op 2025

Het einde van het handhavingsmoratorium betekent dat opdrachtgevers en zzp’ers kritisch moeten kijken naar hun verhoudingen. Wij adviseren daarom het volgende:

• Controleer regelmatig of de samenwerking nog steeds voldoet aan de regels.
• Herzie contracten om schijnzelfstandigheid te voorkomen.
• Informeer je goed over de criteria van de Belastingdienst en het handhavingsbeleid.

Vanaf 2025 is werken als zzp ‘er niet langer vrijblijvend. Zorg dat je klaar bent voor deze veranderingen om risico’s te vermijden. Uiteraard helpen wij daar graag bij!