Hof doet uitspraak over vernietiging van exoneratiebeding in algemene voorwaarden

In Nederland zijn consumenten vrij snel gebonden aan algemene voorwaarden van grote ondernemingen. Daarentegen kan de consument de voorwaarden (achteraf) vernietigen als er bedingen in staan die onredelijk bezwarend zijn, of worden vermoed dat te zijn. Hoe deze vernietiging in zijn werk gaat, wordt in dit blog uitgelegd door advocaat verbintenissenrecht Marco Guit.

Vernietiging algemene voorwaarden

Het gerechtshof Amsterdam heeft onlangs een interessante uitspraak gedaan over de vernietiging van een beding op de grijze lijst. De zaak ging om een geschil tussen een particuliere opdrachtgever en een aannemer. De aannemer had een gietvloer aangelegd welke aanzienlijke gebreken vertoonde.

Aansprakelijkheid beperkt

De opdrachtgever had in eerste aanleg een schadevergoeding van ruim € 145.000 gevorderd. De aannemer deed een beroep op het exoneratiebeding in zijn algemene voorwaarden. In dit beding was de aansprakelijkheid van de aannemer beperkt tot het netto factuurbedrag van de overeenkomst. De rechtbank wees -met inachtneming van dit beding- een schadevergoeding toe van “slechts” € 70.000-, (gelijk aan het netto factuurbedrag). Beide partijen gingen in hoger beroep. De opdrachtgever voerde in hoger beroep twee bezwaren aan tegen de algemene voorwaarden: 1) de voorwaarden zouden niet van toepassing zijn op de werkzaamheden, en 2) het exoneratiebeding kwam voor vernietiging in aanmerking.

Toepasselijkheid algemene voorwaarden

Anders dan de opdrachtgever, vindt het hof dat de voorwaarden wel van toepassing zijn op de vloerwerkzaamheden. Het feit dat de voorwaarden als “algemene verkoop- en leveringsvoorwaarden” zijn aangeduid, betekent niet zonder meer dat ze niet op de realisatie van de vloer van toepassing zijn (zoals opdrachtgever betoogt). Immers, zo vervolgt het hof, in de door de opdrachtgever voor akkoord getekende opdrachtbevestiging staat vermeld dat de algemene voorwaarden “op de door ons uit te voeren werkzaamheden” van toepassing zijn. Voorts blijkt ook uit de algemene voorwaarden zelf dat dit het geval is. Daarin staat namelijk in artikel 1 expliciet vermeld dat deze gelden ‘voor al onze offertes, verkoopovereenkomst en aangeboden diensten’.

Exoneratiebeding: onredelijk bezwarend

Ten aanzien van de vernietiging, geeft het hof de opdrachtgever wel gelijk. In artikel 6:237 BW (de zgn. grijze lijst) staat dat een beding welke de gebruiker geheel of ten dele bevrijdt van een wettelijke verplichting tot schadevergoeding, vermoed wordt onredelijk bezwarend te zijn. De aannemer zal -als gebruiker- dit vermoeden moeten weerleggen.

Subjectieve kennis consument

De aannemer voert als hoofdargument aan dat de opdrachtgever zelf ondernemer is in de vloerenbranche en dat hij vertrouwd is met algemene voorwaarden en dergelijke exoneratiebedingen. De subjectieve kennis van deze wederpartij moet, volgens de advocaat van de aannemer, worden meegewogen bij de beoordeling van de onredelijk-bezwarendheid.

Ongelijkwaardige positie 

Het hof gaat hier niet in mee. De opdrachtgever is in dit geval de overeenkomst aangegaan als natuurlijk persoon die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf (consument). Dit betekent dat de grijze lijst van toepassing is. Het feit dat de opdrachtgever in deze zaak subjectieve kennis heeft van algemene voorwaarden, doet aan de toepasselijkheid van de bescherming van de wet niet af. Immers, ook een goed geïnformeerde consument bevindt zich tegenover de zakelijke gebruiker van algemene voorwaarden in een ongelijkwaardige positie. Zo heeft hij, bijvoorbeeld, een andere onderhandelingspositie dan een zakelijke wederpartij. 

Beroep vernietiging slaagt

Het hof overweegt tot slot dat het niet zo kan zijn dat de aanvaardbaarheid van bedingen in algemene voorwaarden met consumenten mede afhankelijk is van de veelal toevallige subjectieve omstandigheden van de consument. Het beroep op vernietiging door de opdrachtgever slaagt. De aannemer wordt alsnog veroordeeld om de volledige schade te betalen.