In de meeste algemene voorwaarden staat wel een soort van exoneratiebeding opgenomen. Hierin beperkt de gebruiker van de voorwaarden zijn aansprakelijkheid voor schade als gevolg van mogelijke tekortkomingen in de prestatie. In de rechtspraak komt regelmatig de vraag aan de orde hoe zo een beding moet worden uitgelegd en of de toepassing überhaupt wel redelijk is. Advocaat contractenrecht Hidde Reitsma licht een recente uitspraak hierover toe.
Tekortschieten ICT-bedrijf bij software implementatie
In deze zaak had eiseres (een transportbedrijf) een fikse schadevergoeding gevorderd van een ICT-bedrijf. Dit ICT-bedrijf was ernstig tekortgeschoten bij een omvangrijke opdracht betreffende de implementatie van software bij eiseres. In een bodemzaak had een rechtbank al een verklaring voor recht gegeven dat het ICT-bedrijf aansprakelijk was voor de schade die uit deze wanprestatie voortvloeide. Voor de exacte vaststelling van de schade had eiseres om verwijzing naar een schadestaatprocedure gevraagd.
Schadestaatprocedure: vaststelling omvang schade
Een schadestaatprocedure kan uitkomst bieden als de exacte schade tijdens een procedure nog niet vast staat. Ook kan het soms handiger zijn om eerst de aansprakelijkheid te laten vaststellen indien een onderzoek naar de schade kostbaar is. In dit geval had eiseres in de schadestaatprocedure drie rapporten overgelegd waarin deskundigen zich over de schade hadden uitgelaten. De schade liep op tot boven de 1 miljoen euro.
Uitsluiting aansprakelijkheid in exoneratiebeding
Het ICT-bedrijf deed echter een beroep op het exoneratiebeding dat in haar algemene voorwaarden was opgenomen. Hierin sloot zij -behoudens grove schuld of opzet- haar aansprakelijkheid uit voor de volgende gevallen:
- alle indirecte schade;
- ter zake van andere (dus niet indirecte) schade was de aansprakelijkheid gemaximeerd tot het totaalbedrag van de facturen, in dit geval €180.000.
Indirecte schade uitgesloten van vergoeding
Voorts was bepaald dat onder indirecte schade viel o.m. gevolgschade, gederfde winst, gemiste besparingen en schade door bedrijfsstagnatie. Tot slot was de omvang van ‘andere schade’ nagenoeg beperkt tot redelijke kosten die de opdrachtgever heeft moeten maken voor vaststelling van de oorzaak van schade, beperking van schade en incassokosten.
Exoneratiebeding leidt tot onaanvaardbaar resultaat
Eiseres vond dat het exoneratiebeding buiten toepassing moest blijven, omdat toepassing in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid leidt tot een onaanvaardbaar resultaat. De rechtbank was het daar gedeeltelijk mee eens. Immers, het ICT-bedrijf had nagenoeg alle aansprakelijkheid uitgesloten als je de lijst zou vergelijken met de mogelijke schade die een opdrachtgever zou lijden door wanprestatie van het ICT-bedrijf.
Rechtbank: geen prikkel meer tot volledige nakoming
De rechtbank overweegt o.m. dat het exoneratiebeding deel uitmaakt van algemene voorwaarden waarover niet tussen partijen is onderhandeld. De rechtbank stelt vast dat door de wijze van uitsluiting van aansprakelijkheid onvoldoende prikkel overblijft voor het ICT-bedrijf om de verplichtingen correct na te komen. Dit acht de rechtbank als onaanvaardbaar resultaat.
Rechtbank stelt bepaling indirecte schade buiten toepassing
Maar de rechtbank meent wel dat de beperking van de aansprakelijkheid tot de hoogte van de facturen in stand kan blijven. Immers, de beloning van het ICT-bedrijf staat in geen redelijke verhouding tot de zeer grote aansprakelijkheidsrisico’s die zij loopt bij een fout. Als er geen maximalisering van de schade-uitkering zou zijn, dan zou het ICT-bedrijf zich enkel tegen zeer hoge premies kunnen verzekeren. De rechtbank stelt dus de bepaling ter zake van de indirecte schade buiten toepassing, doch zal de aangetoonde schade enkel tot een bedrag van € 180.000 toewijzen.
