Als twee partijen een overeenkomst hebben en één partij schiet in de nakoming daarvan tekort, is de laatste partij verplicht de geleden schade te vergoeden. Daarvoor is verzuim vereist en doorgaans betekent dit dat er ook een ingebrekestelling aan de wederpartij verzonden moet zijn. Dat kan tot praktische problemen leiden, vooral als er sprake is van grote spoed. Advocaat verbintenissenrecht Thomas van Vugt legt uit of ingebrekestelling altijd vereist is.
De hoofdregel in het Burgerlijk Wetboek
In artikel 6:74 lid 1 BW is bepaald dat iedere tekortkoming in nakoming van een verbintenis de schuldenaar verplicht om de schade die de schuldeiser daardoor leidt te vergoeden. In het tweede lid van dat artikel is bepaald dat als er nog wel kan worden nagekomen de schuldenaar in verzuim moet zijn voordat de schadevergoedingsplicht intreedt.
Wanneer treedt verzuim in?
In artikel 6:81 BW is bepaald dat verzuim intreedt als de prestatie is uitgebleven nadat zij opeisbaar is geworden en de schuldenaar bijvoorbeeld in gebreke is gesteld of op een andere manier in verzuim is gekomen.
Verzuim door een ingebrekestelling
Verzuim door een ingebrekestelling treedt in als de schuldenaar schriftelijk is aangemaand om alsnog na te komen en hem in die aanmaning een redelijke termijn daarvoor wordt gesteld. Als nakoming dan binnen die gestelde termijn uitblijft is de schuldenaar in verzuim. Echter: als de prestatie waarvoor nakoming wordt gevorderd niet duidelijk is, of als de gestelde termijn niet redelijk is dan staat dat het intreden van verzuim in de weg: de schuldeiser heeft dan geen recht op schadevergoeding.
Verzuim zonder ingebrekestelling
Verzuim kan ook zonder ingebrekestelling intreden, zo bepaalt artikel 6:83 BW. Als voorbeelden worden genoemd het verstrijken van een fatale termijn, wanneer de verplichting tot schadevergoeding voortvloeit uit een onrechtmatige daad. Of als de verplichting strekt tot schadevergoeding en die schade niet meteen wordt vergoed (dat betekent dat je voor de vordering tot schadevergoeding niet ook nog een ingebrekestelling hoeft te sturen) of als de schuldeiser uit een mededeling van de schuldenaar moet afleiden dat die in de nakoming van de verbintenis zal tekortschieten.
Rechtsgevoel versus de wet
Dit lijstje leidt vaak tot problemen. Er worden hier namelijk drie voorbeelden genoemd, maar er zijn wel duizenden gevallen denkbaar waarbij het rechtsgevoel zegt dat er toch wel al sprake zal moeten zijn van een schadevergoedingsplicht, terwijl op basis van het lijstje zoals dat in de wet staat nog geen verzuim is ingetreden. Maar: is dat lijstje wel alomvattend?
6:83 BW niet limitatief
De escape in die gevallen is dat het lijstje zoals dat in artikel 6:83 BW is gegeven geen limitatieve opsomming geeft van de gronden waarop verzuim kan intreden. De Hoge Raad heeft al in het jaar 2000 bepaald dat die lijst ook geen strakke regels voor het intreden van verzuim bevat. De redelijkheid en billijkheid spelen namelijk ook een rol bij het bepalen van de vraag of iemand in verzuim is. Zo kan geoordeeld worden dat de wederpartij in verzuim is door een bepaalde gedraging, door het geheel uitblijven van gedragingen of zelfs door mededelingen die hij achteraf doet.
Kosten zelf in rekening brengen zonder ingebrekestelling?
In dergelijke situaties kan het voorkomen dat de wederpartij zich naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid er niet op kan beroepen dat hij niet vooraf in gebreke is gesteld. Dat kan onder omstandigheden ook voor de situatie gelden waarbij gelet op de vereiste spoed niet van de schuldeiser gevergd kan worden dat hij de schuldenaar eerst in gebreke stelt voordat hij zelf tot actie overgaat. Het kan dus voorkomen dat die schuldeiser die actie zelf mag nemen en de kosten daarvan bij de schuldenaar in rekening mag brengen, zonder dat hij die eerst in gebreke heeft gesteld.
Wees voorbereid: stuur een ingebrekestelling
Om discussie over het verzuimvraagstuk te voorkomen, raad ik altijd aan om ervoor te zorgen dat ingeval van een tekortkoming de wederpartij altijd ingebreke wordt gesteld. Als verzuim namelijk niet is ingetreden omdat er geen ingebrekestelling is gestuurd terwijl dat achteraf wel nodig bleek te zijn, dan heeft dat vervelende consequenties: de schuldenaar is dan niet gehouden tot betaling van schadevergoeding. Vraag daarom ook tijdig juridische hulp als uw wederpartij de overeenkomst niet, niet juist of niet tijdig nakomt.
