In een recente enquêteprocedure waren de twee aandeelhouders van een onderneming het over niets eens. Behalve over het feit dat de verhoudingen ernstig waren verstoord. Voor de Ondernemingskamer dus een eenvoudige overweging om een onderzoek naar de gang van zaken bij de onderneming te bevelen. Hoe werkt een enquêteprocedure nu eigenlijk en wat valt er nog meer te doen bij een impasse in het bestuur of de aandeelhoudersvergadering? Advocaat ondernemingsrecht Marco Guit legt uit.
Twee gelijke bestuurders-aandeelhouder
Twee aandeelhouders houden ieder 50% van de aandelen in een onderneming. Bovendien zijn ze beide de enige bestuurders. Dit betekent dat een impasse al snel op de loer ligt. Als de één een voorstel van de ander blokkeert en vice versa, is er geen doorslaggevende stem die de deadlock kan doorbreken. In dat geval biedt de Ondernemingskamer uitkomst. Eén van de aandeelhouders stelde een enquêteprocedure in en verzocht om een onderzoek en tevens het ontslag van de andere bestuurder.
Impasse in AVA wegens verstoorde verhouding
Tijdens de procedure verweten de aandeelhouders elkaar over en weer verantwoordelijk te zijn voor de verstoorde verhoudingen, die hebben geleid tot een diepgaand wantrouwen tussen hen en een impasse in de AVA en in het bestuur. Dat de verhoudingen ernstig zijn verstoord staat dus niet ter discussie. En dat levert gegronde redenen op om aan een juist beleid en een juiste gang van zaken van de onderneming te twijfelen. De Ondernemingskamer beveelt daarom een onderzoek.
Ondernemingskamer ontslaat bestuurder
Bovendien treft de Ondernemingskamer een aantal onmiddellijke voorzieningen om de impasse (tijdelijk) op te lossen. Zo wordt één bestuurder geschorst en benoemt de Ondernemingskamer een nieuwe bestuurder die in alle gevallen een beslissende stem heeft en zelfstandig bevoegd is om de onderneming te vertegenwoordigen. Tot slot wordt er ook aan de verhouding in de AVA gesleuteld. Beide aandeelhouders moeten één aandeel overdragen aan een beheerder. Zo wordt er weer beslissingsruimte gecreëerd.
Vennootschapsbelang staat voorop!
Bij geschillen tussen bestuurders/aandeelhouders is het van belang dat elke bestuurder/aandeelhouder zijn belangen als aandeelhouder onderscheidt van zijn bestuurstaak, waarbij het belang van de vennootschap voorop dient te staan. De kerntaak van een bestuurder is zich te richten naar het belang van de vennootschap. Als hij een direct of indirect persoonlijk belang heeft dat strijdig is met het belang van de vennootschap, behoort de bestuurder zich afzijdig te houden van besluiten (artikel 2:239 Burgerlijk Wetboek). Als er in dat geval geen bestuursbesluit kan worden genomen, wordt het besluit genomen door de raad van commissarissen dan wel de Algemene Vergadering.
Gedwongen uittreding van medeaandeelhouder eisen
Naast de enquêteprocedure zijn er nog andere wegen die aandeelhouders in conflict kunnen bewandelen. Aandeelhouders (die samen ten minste een derde van de aandelen in de vennootschap moeten houden) kunnen vorderen dat de aandeelhouder “die door zijn gedragingen het belang van de vennootschap zodanig schaadt, dat het voortduren van zijn aandeelhouderschap in redelijkheid niet kan worden geduld” zijn aandelen gedwongen moet overdragen (squeeze-out). Voorts kan de aandeelhouder die door gedragingen van mede-aandeelhouders “zodanig in zijn rechten of belangen wordt geschaad dat het voortduren van zijn aandeelhouderschap in redelijkheid niet meer van hem kan worden gevergd” kan vorderen dat zijn aandelen door de andere aandeelhouders (gedwongen) worden overgenomen (buy-out).
