De curator heeft bij een faillissement verschillende taken. De voornaamste is uiteraard het afwikkelen van de onderneming en het zorgen voor zoveel mogelijk geld om schuldeisers af te betalen. Een curator onderzoekt ook of er sprake is van bestuurdersaansprakelijkheid, of van paulianeuze handelingen tussen de vennootschap en derden. Advocaat insolventierecht Marco Guit licht de actio pauliana toe aan de hand van een recent arrest.
Curator en actio pauliana
Er is sprake van een paulianeuze transactie indien voorafgaand aan het faillissement activa van de onderneming zijn verduisterd. De curator onderzoekt in principe altijd of sprake is van onregelmatigheden. Benadelende transacties kunnen op verschillende manieren plaatsvinden. Zo is het niet toegestaan om eigendommen van de onderneming voor een te lage prijs aan een bekende te verkopen, maar het is ook niet toegestaan om vlak voor een faillissement eigendommen voor een correcte verkoopprijs te verkopen aan een crediteur en de koopsom vervolgens te verrekenen met diens vordering op de onderneming. De koopsom is dan immers niet ten gunste van de gemeenschappelijke crediteuren komen te staan, maar alleen de koper van die betreffende activa heeft nog iets teruggekregen.
Huurder en verhuurder verrekenen huurachterstand
Dit laatste was aan de orde in deze zaak. Een huurder van horeca-bedrijfsruimte had een huurachterstand van ruim € 42.500,-. Hij sloot een deal met de verhuurder waarbij de verhuurder tegen € 42.500,- de inventaris van huurders café kocht en vervolgens deze koopprijs met de huurachterstand verrekende. Niet lang daarna ging huurder failliet. Curator meende dat er sprake was van paulianeus handelen en vorderde in een civiele procedure vernietiging van de verrekening en (terug)betaling van de koopprijs ad € 42.500,-.
Curator bevoegd paulianeuze transacties te vernietigen
Het hof stelde voorop dat een curator bevoegd is paulianeuze transacties te vernietigen maar dat daarvoor wel is vereist dat de wederpartij van de –inmiddels- failliete schuldenaar wist of redelijkerwijs kon weten dat (andere) schuldeisers door die transactie zouden kunnen worden benadeeld. Deze wetenschap wordt aangenomen als ten tijde van de bewuste transactie het faillissement en het tekort daarin in redelijke mate van waarschijnlijkheid waren te voorzien.
Curator draagt bewijslast van voorzienbaarheid faillissement
Het hof overwoog in deze zaak dat de verhuurder in ieder geval moest hebben begrepen dat de huurder in financiële problemen verkeerde. Immers, er was sprake van een huurachterstand van bijna een jaar en de verkoop van de inventaris betekende het einde van huurders onderneming. De verhuurder heeft desalniettemin gemotiveerd betwist dat het faillissement was te voorzien. Huurder heeft namelijk steeds aangegeven dat hij iedere schuldeiser uiteindelijk zou kunnen betalen. De bewijslast rust op de curator. Hij moet aantonen dat het faillissement was te voorzien. Het hof heeft hem opgedragen dit bewijs te leveren.
Advocaat bij faillissementen
Of de vernietiging van de verrekening in deze zaak stand zal houden, moet nog blijken. Wel kan als les worden getrokken dat je als schuldeiser alert moet zijn wanneer je een goede deal sluit met een schuldenaar waarvan bekend is dat die aan de grond zit. Ga na of er binnenkort een faillissement kan worden verwacht en vraag bij twijfel altijd juridisch advies. Een vernietiging achteraf door de curator kan leiden tot een schuld aan de boedel die effectief soms hoger uitvalt dan de oorspronkelijke vordering op de failliete schuldenaar.
