Exhibitieplicht: vordering tot overlegging van stukken door de wederpartij

Het kan voorkomen dat je als partij in een procedure iets wil of moet bewijzen maar dat je hiervoor afhankelijk bent van documenten of gegevens die alleen de wederpartij in zijn bezit heeft. Maar de wederpartij zal die stukken niet graag willen afgeven. Hiervoor is de exhibitievordering in het leven geroepen. Een vordering tot overlegging van bepaalde documenten. Advocaat procesrecht Sander Schouten licht deze procedure toe aan de hand van een recente uitspraak.

Advocaat eist inzage in bewijsstukken

In de zaak die speelde voor het Hof Den Bosch vorderde de advocaat van de eiser om de wederpartij te veroordelen om een bepaald contract te overleggen. Dit contract was jaren geleden gesloten tussen de procederende partijen maar de eiser had dit contract niet meer in zijn bezit. En nu had de advocaat, zo betoogde hij, dit contract nodig voor de bewijslevering in het geschil tussen partijen.

Weigeren medewerking inzage soms toegestaan

De wettelijke exhibitieplicht (ofwel recht op inzage van bewijsstukken) is geregeld in artikel 843a van het Wetboek van Rechtsvordering. Degene die daarbij een rechtmatig belang heeft, kan op zijn kosten inzage, afschrift of uittreksel vorderen van bescheiden die bij een ander in bezit zijn. Deze bescheiden moeten zien op een rechtsbetrekking waarin hij of zijn rechtsvoorganger partij zijn. Degene die de bescheiden tot zijn beschikking heeft is niet gehouden aan de vordering te voldoen indien daarvoor gewichtige redenen zijn. Ook hoeft de bezitter de documenten niet te overleggen als of indien redelijkerwijs kan worden aangenomen dat de rechter ook zonder de gevraagde bescheiden een behoorlijk oordeel kan vormen ten aanzien van de stellingen van de aanvragen.

Heeft eiser van exhibitievordering rechtmatig belang?

In deze zaak stond het hof voor de vraag of de eiser een “rechtmatig belang” had. Volgens het hof was voor toewijzing van deze vordering voldoende dat de eiser het betreffende contract niet meer tot zijn beschikking heeft maar wel in de procedure wil inbrengen. In tegenstelling tot de wederpartij vindt het hof dat niet nu al kan worden gezegd dat het contract voor het verweer van de eiser geheel niet relevant is. De vordering wordt daarom toegewezen.

Fishing expeditions niet toegestaan

De voorwaarden en het recht om niet aan de vordering tot inzage, afschrift of uittreksel te voldoen zoals opgenomen in artikel 843a Rv maken duidelijk dat zogenoemde fishing expeditions niet zijn toegestaan. Het opvragen van ongespecificeerde bescheiden om vervolgens te bekijken of deze aanknopingspunten bieden voor een nadere onderbouwing van de stellingen, is nu juist niet de bedoeling van deze regeling. Ook de enkele interesse van een partij is onvoldoende om een vordering tot inzage of afschrift van stukken te krijgen.