De financiële risico’s van het onterecht beëindigen van een aannemingsovereenkomst door een aannemer

Wanneer een aannemer een bouwopdracht aanneemt, is dat een serieuze en meestal langdurige verplichting. Het werk moet volgens afspraak worden afgerond en dat duurt soms maanden. In die periode komt het voor dat een aannemer de opdracht voortijdig wil opzeggen, bijvoorbeeld vanwege een lastige samenwerking met de opdrachtgever. Maar zomaar de “stekker eruit trekken” kan grote financiële gevolgen hebben. Bouwrechtsadvocaat Rosa Ruimschotel licht deze weerbarstige praktijk toe.

Mag een aannemer zomaar stoppen?

Een opdrachtgever heeft altijd de wettelijke mogelijkheid om een aannemingsovereenkomst op te zeggen (artikel 7:764 BW). Voor de aannemer ligt dat anders: die kan de overeenkomst alleen beëindigen in bepaalde gevallen, zoals bij overmacht, instemming van de opdrachtgever of wanneer de opdrachtgever zelf de overeenkomst niet nakomt (bijvoorbeeld bij betalingsverzuim). Een beroep op “moeilijke samenwerking” of “vertrouwensbreuk” is in beginsel geen geldige reden om een contract eenzijdig te beëindigen of te ontbinden. Doet de aannemer dat toch, dan wordt dit doorgaans gezien als wanprestatie van de aannemer.

De financiële gevolgen voor de aannemer

Wanneer een aannemer zonder geldige grond stopt met het werk (en daarmee zelf tekortschiet), kan de opdrachtgever de aannemer aansprakelijk stellen voor de schade. Afhankelijk van de fase waarin het werk zich bevindt, kan dit grote gevolgen hebben. Denk aan vertragingsschade omdat de oplevering opschuift, waardoor de opdrachtgever extra kosten moet maken. Ook kan de opdrachtgever de (doorgaans hogere) kosten om het werk door een ander af te maken op de aannemer verhalen. Tot slot kunnen ook de kosten van eventuele juridische procedures voor rekening van de aannemer komen als de opdrachtgever naar de rechter stapt.

Rechtspraak: voorbeelden uit de praktijk

Dat er meer nodig is voor een ontbinding dan irritatie en gebrek aan vertrouwen, volgt uit een uitspraak van het Hof Arnhem-Leeuwarden (ECLI:NL:GHARL:2023:5860). De aannemer ergert zich aan (herhaald) commentaar van de opdrachtgever, haalt materiaal weg en staakt de werkzaamheden. Hij wil ontbinden vanwege een vertrouwensbreuk, maar het hof overweegt dat dat op zichzelf onvoldoende is om een aannemingsovereenkomst te ontbinden. De aannemer is dus zelf tekortgeschoten en daarmee schadeplichtig. Daarentegen geldt dat als de onwerkbare samenwerking echt niet aan de aannemer valt toe te rekenen, een beëindiging wel kan standhouden (ECLI:NL:RBNHO:2020:11292).

Praktisch advies voor aannemers

Voordat u besluit een overeenkomst te beëindigen, is het verstandig eerst juridisch advies in te winnen. Soms kan de houding van een opdrachtgever het werk bemoeilijken, maar dat betekent nog niet dat de overeenkomst kan worden beëindigd. Daar is meestal meer voor nodig, namelijk dat de opdrachtgever zelf tekortschiet. Of daarvan sprake is, moet per geval worden onderzocht. Houd daarom nauwkeurig bij wat er gebeurt en leg problemen goed (schriftelijk!) vast. Stel zelf grenzen aan acties van de opdrachtgever, bijvoorbeeld duidelijke termijnen voor het aanleveren van benodigde informatie over het ontwerp of het afstemmen van meerwerk. Zo bouwt u een dossier op.

Conclusie

Aannemers doen er goed aan om niet te snel een contract te beëindigen als de communicatie met de opdrachtgever spaak loopt. Een eenzijdige beëindiging zonder stevige juridische basis kan u duur komen te staan. Soms is het financieel verstandiger om het werk af te maken dan de hoge rekening van een derde en bijkomende schadeclaims te moeten betalen.