Het komt voor dat in een overeenkomst een boetebeding wordt opgenomen. Bijvoorbeeld: “wanneer X de goederen niet op de afgesproken dag levert, is hij een boete van 500 euro verschuldigd aan Y”. Advocaat aansprakelijkheidsrecht Thomas van Vugt bespreekt wat een boetebeding is, welke functies een boetebeding heeft en wanneer een boete kan worden gematigd.
Wat is een boetebeding?
Een boetebeding is een contractuele betalingsverplichting bij een (toerekenbare) terkortkoming die als uitgangspunt de wettelijke schadevergoeding vervangt.
Eenheidsboete
Een boetebeding dat één vast bedrag bevat ter sanctionering van elke mogelijke tekortkoming, ongeacht de ernst daarvan wordt een eenheidsboete genoemd.
Schadefixerende functie
In de eerste plaats heeft een boetebeding een schadefixerende functie. Door een boetebeding overeen te komen, wordt de schade die een schuldeiser verwacht te lijden doordat zijn contractspartij tekortschiet in de nakoming, op voorhand gefixeerd. Als zijn contractspartij dan tekortschiet dat kan de schuldeiser dus in plaats van geleden schade de boete vorderen. Hij hoeft dan niet het bewijs van bestaan en de omvang van schade te leveren. Dit levert een voordeel op voor de schuldeiser.
Aansporende functie
Ten tweede een aansporende functie. In deze functie is het boetebeding primair opgenomen om de wederpartij aan te sporen aan zijn contractuele verplichtingen te voldoen, door niet-nakoming financieel te sanctioneren.
Boete én schade vorderen
Hoewel het uitgangspunt is dat een boete in plaats van schade kan worden gevorderd, kunnen partijen ook met elkaar afspreken dat de contractuele boete náást wettelijke schadevergoeding kan worden opgeëist. Dit noem je een zogenaamd ‘zuiver’ boetebeding.
Afdwingen boetebeding
Om het boetebeding op te eisen, is voldoende dat sprake is van een tekortkoming aan de zijde van de wederpartij, en – als partijen niets anders hebben bepaald – dat deze tekortkoming toerekenbaar is. Ook moet de wederpartij in verzuim zijn. Hiervan is bijvoorbeeld sprake wanneer Y de goederen niet op de afgesproken dag aan X heeft geleverd en de oorzaak van de te late levering voor rekening van Y komt.
Bewijs van schade niet nodig
Of er door de tekortkoming schade is geleden, is dus geen noodzakelijk vereiste. Het boetebeding legt immers van tevoren al de rechtsgevolgen vast en is juist mede bedoeld om bewijsproblemen ten aanzien van de schade te omzeilen. Dit kan anders zijn wanneer partijen hebben afgesproken dat de boete pas verschuldigd is indien de schuldeiser bewijst enige schade te hebben geleden.
Matiging boetebeding
Een schuldenaar kan een beroep doen op matiging van het boetebeding. Of een beroep slaagt of niet hangt onder meer af van de volgende factoren:
- het verschil tussen de hoogte van de boete en de hoogte van geleden of te lijden schade
- het gedrag van de schuldeiser
- het feit dat het een eenheidsboete betreft
- wat de functie was van het boetebeding
Terughoudendheid rechter
Het uitgangspunt is echter dat de rechter zijn bevoegdheid een boete te matigen met terughoudendheid hanteert.
