Komkommertijd: nieuwsbericht over onbeheerde Porsche Carrera in Amsterdam. Maar wat kan je er juridisch mee?

In de komkommertijd viel mij dit nieuwsbericht van AT5 op: Mysterie in de Rivierenbuurt: overwoekerde Porsche staat al ruim een jaar op dezelfde plek. Omdat dit de buurt is waarin ik woon, trok het mijn aandacht. In mijn praktijk heb ik eens te maken gehad met een vrijwel gelijke situatie: een onbeheerd voertuig was geparkeerd op een bedrijvenparkeerterrein van een cliënt, die mij toen vroeg hoe dit zou kunnen worden opgelost. Die oplossing is toen gevonden door op grond van zaakwaarneming Het op redelijke grond behartigen van iemand anders belangen zonder dat de zaakwaarnemer hiertoe bevoegd is.
» Meer over zaakwaarneming zaakwaarneming het voertuig te laten afvoeren en opslaan; mijn cliënt kon aan de hand van het kentekenregister de eigenaar achterhalen en heeft de kosten op de eigenaar verhaald, uiteindelijk met een vonnis van de rechtbank, omdat de eigenaar niet reageerde. Mijn cliënt heeft het voertuig toen door een deurwaarder laten verkopen. Helaas was dat niet zo’n mooie auto als in dit nieuwsbericht, maar hij heeft zijn kosten vergoed gekregen.  

Zaakwaarneming

De Porsche Carrera uit het nieuwsbericht staat al twee jaar en kennelijk ongeschonden op dezelfde plek staat. Hij is niet gestolen of beschadigd geraakt. In uitgangspunt mag niemand zich met de auto bemoeien: alleen de eigenaar is daartoe gerechtigd. Het Burgerlijk Wetboek biedt echter (artikel 6:198 BW) wel de mogelijkheid om zich in te laten met de behartiging van het belang van iemand anders. Dat heet zaakwaarneming. Dit is geregeld in titel 4 van boek 6 van het Burgerlijk Wetboek: “Verbintenissen uit andere bron van onrechtmatige daad Onrechtmatig handelen leidt tot aansprakelijkheid. In sommige gevallen geeft de wet aan dat een derde aansprakelijk is voor door een ander veroorzaakte schade.
» Meer over onrechtmatige daad onrechtmatige daad of overeenkomst Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan.
» Meer over overeenkomst overeenkomst”. Die titel maakt de gelaagdheid van het systeem van het BW mooi duidelijk: in uitgangspunt kan men uitsluitend aanspraken ontlenen uit afspraken (overeenkomsten), of uit hoofde van het feit dat een ander onrechtmatig Ieder handelen of nalaten dat in strijd is met een wet of met de maatschappelijke betamelijkheid.
» Meer over onrechtmatig onrechtmatig heeft gehandeld (zoals bijvoorbeeld diefstal), maar soms biedt de wet een andere (eigen) grond. Voor gerechtvaardigd handelen is immers wettelijke grondslag nodig.

Zaakwaarneming is het “zich willens en wetens en op redelijke grond inlaten met de behartiging van het belang van iemand anders, zonder de bevoegdheid daartoe aan een rechtshandeling Een rechtshandeling is een feitelijke handeling met rechtsgevolg.
» Meer over rechtshandeling rechtshandeling of een ergens anders in de wet geregelde rechtsverhouding te ontlenen”. Het onbedoeld behartigen van het belang van iemand anders is niet voldoende: de zaakwaarnemer moet zich belang willens en wetens aantrekken, en er moet bovendien een redelijke grond voor het ingrijpen zijn. Alleen bemoeizucht, ook als die in het belang van een ander is, is onvoldoende voor zaakwaarneming. Anders zou de hele stad verkeerd geparkeerde auto’s kunnen laten wegslepen (vast met de bedoeling die auto zelf in handen te krijgen). Bij de vraag of zaakwaarneming gerechtvaardigd is, zal de (vermoedelijke) wil van belanghebbende vaak een belangrijk aanknopingspunt vormen. 

Wie kan er wat tegen de geparkeerde Porsche doen? 

Ik denk dat gerust mag worden aangenomen dat de eigenaar van de auto het inmiddels wel goed vindt als iemand zich om zijn auto bekommerd, en die laat afvoeren en opslaan, de eigenaar traceert en hem – na vergoeding van de gemaakte kosten – teruggeeft. De vraag is alleen wie dat mag doen. Ik kan mij voorstellen dat een omwonende in de betreffende straat, die daar zelf zijn auto parkeert, inmiddels voldoende belang. Een omwonende heeft een belang bij een nette straat en de afwezigheid van een overwoekerde auto voor zijn deur. Een doorsnee Amsterdammer heeft dat belang niet: dan zal er eerder sprake zijn van bemoeizucht. En ik denk ook dat na twee jaar mag worden aangenomen dat de wil van de eigenaar zal zijn dat er voor de auto gezorgd zal worden. Het tijdverloop speelt daarbij een rol. De gemeente zal zonder meer belanghebbende zijn, als beheerder van de openbare weg waar de auto staat geparkeerd. Dat de auto daar staat geparkeerd met een kennelijk nog geldige vergunning, doet daaraan niet af. 

Wat kan een zaakwaarnemer doen?

Een gerechtvaardigde zaakwaarnemer – of dat nou een buurtbewoner is of de gemeente – zou de auto op zijn instructie en kosten kunnen laten wegslepen en opslaan. Die opslagkosten komen op grond van de wet voor rekening van de eigenaar. De zaakwaarnemer dient zorgvuldig te handelen en dient verantwoording af te leggen aan de eigenaar, maar de eigenaar is gehouden de zaakwaarnemer de schade te vergoeden, en indien sprake is van beroepsmatige zaakwaarneming (bijvoorbeeld door een bergingsbedrijf) de redelijke kosten daarvan te vergoeden.

Zaakwaarnemer heeft recht op vergoeding kosten en kan retentierecht uitoefenen

De zaakwaarnemer, die de auto zou laten afvoeren en opslaan, kan vervolgens een zogeheten retentierecht Het recht van een schuldeiser om een zaak van de schuldenaar onder zich te houden totdat zijn vordering is voldaan.
» Meer over retentierecht retentierecht op de auto uitoefenen, zolang die kosten en schade niet zijn vergoed. Dat is hetzelfde recht als een garage heeft in geval van het niet betalen van de reparatierekening. Degene die het retentierecht uitoefent, de retentor, kan zich echter niet zomaar verhalen op het goed dat hij achterhoudt. Daarvoor zal hij moeten beschikken over een vonnis (een executoriale titel) dat hij op het achtergehouden goed ten uitvoer zou moeten leggen. Maar in theorie is het dus mogelijk dat een zaakwaarnemer de Porsche uit het nieuwsbericht afvoert, opslaat, voor de daarmee gepaard gaande redelijke kosten naar de rechter gaat en het vonnis waarin die kosten worden toegewezen ten uitvoer legt door de auto executoriaal te laten verkopen door een deurwaarder. 

Executant kan zelf meebieden en zelfs onderhands kopen

Een veiling Een openbare verkoop.
» Meer over veiling executieveiling wordt door de deurwaarder georganiseerd, en de verkoop vindt in principe in het openbaar plaats. De deurwaarder moet de veiling Een openbare verkoop.
» Meer over veiling veiling aankondigen, en de hoogste bieder krijgt het geveilde gegund. De executant mag zelf meebieden op de betreffende auto. Hij kan zelfs de voorzieningenrechter een onderhands bod goed te keuren, maar de rechter zal dan wel toetsen of dat bod marktconform is. De kans dat een zaakwaarnemer de Porsche voor een prikkie weet over te nemen is dus nog altijd gering. Elke andere vorm van inbezitneming is in principe onrechtmatig.