Inwerkingtreding van de Wet vereenvoudiging en modernisering bewijsrecht

Op 1 januari 2025 is de Wet vereenvoudiging en modernisering bewijsrecht in werking getreden. Maar voor welke procedures gelden de nieuwe regels en wat is er veranderd voor partijen in een civiele procedure? In deze blog zetten wij de belangrijkste veranderingen uiteen.

Voor welke procedures gelden de nieuwe regels?

De nieuwe regels gelden voor procedures die vanaf 1 januari 2025 aanhangig worden gemaakt bij de rechter. De oude regels blijven gelden voor zaken die op 1 januari 2025 al aangespannen waren bij de rechtbank, het gerechtshof of de Hoge Raad, totdat de procedure bij die instantie is geëindigd. In een eventueel vervolg bij een hogere instantie na 1 januari 2025, zullen de nieuwe regels voor bewijsrecht gelden. Dit houdt bijvoorbeeld in dat de nieuwe regels in hoger beroep zullen gelden, als u na 1 januari 2025 in hoger beroep gaat tegen een vonnis in een procedure die bij de rechtbank was gestart vóór 1 januari 2025.

Meer mogelijkheden voor informatieverzameling voorafgaand aan een procedure

De regels voor het verzamelen van bewijs voordat een rechtszaak wordt gestart, zijn eenvoudiger gemaakt: er geldt nu één regeling voor alle voorlopige bewijsverrichtingen (in titel 2, afdeling 9, paragraaf 8) met dezelfde regels voor toewijzing en afwijzing. Het inzagerecht (voorheen geregeld in artikel 843a Rv) maakt daar bovendien sinds 1 januari 2025 deel van uit. Ook de voorwaarden en afwijzingscriteria voor het inzagerecht zijn veranderd (deze zijn gelijkgetrokken met de overige bewijsverrichtingen), met het doel het inzagerecht te verbeteren en dat het makkelijker inzetbaar wordt voor partijen.

Een partij hoeft op grond van deze nieuwe regels bovendien niet meer verschillende verzoeken naast elkaar in te dienen tot voorlopige bewijsverrichtingen, maar kan in plaats daarvan in één verzoekschrift bijvoorbeeld om zowel een voorlopig getuigenverhoor als om inzage van bepaalde stukken verzoeken.

De regels om voorafgaand aan een procedure bewijs te verzamelen zijn bovendien niet alleen versimpeld, maar er wordt ook meer nadruk op gelegd. De wetgever heeft bijvoorbeeld de verplichting om waarheidsgetrouw en volledig te zijn (in artikel 21 Rv), aangevuld.

Een wettelijke regeling voor bewijsbeslag en het proces-verbaal van constateringen

Aan de bestaande regeling voor bewijsmiddelen is naast het getuigenverhoor, het deskundigenbericht, plaatsopneming en bezichtiging en het inzagerecht, nu ook een paragraaf opgenomen genaamd “maatregelen tot bescherming van bewijs”. In deze paragraaf zijn twee bewijsverrichtingen opgenomen, te weten i) de mogelijkheid tot conservatoir bewijsbeslag en ii) het proces-verbaal van constateringen.

Met de algemene, wettelijke regeling voor het leggen van conservatoir beslag op gegevens en zaken die als bewijsmateriaal kunnen dienen, is de jurisprudentie van de Hoge Raad gecodificeerd. Voorheen was conservatoir bewijsbeslag namelijk slechts wettelijk geregeld voor IE-zaken (zaken over intellectuele eigendomsrechten).

Met een proces-verbaal van constateringen van de deurwaarder kan een feitelijke situatie of plaatselijke gesteldheid eenvoudig buiten de rechter om met kracht van authenticiteit worden vastgelegd en in de procedure als dwingend bewijs worden overgelegd. Hiermee kan een partij voorkomen dat bewijsmateriaal verloren gaat.

Gevolgen voor de praktijk

De wetgever hoopt met de inwerkingtreding van deze wet bij te dragen aan een efficiënt verloop van civiele procedures. Uiteindelijk zal de tijd ons leren hoe deze nieuwe regeling zal uitpakken in de praktijk. Bent u in een geschil verwikkelt en overweegt u juridische stappen te zetten? Of heeft u een andere vraag naar aanleiding van het bovenstaande? Aarzel niet om contact op te nemen met Kelly van Wees voor advies.