Streep door restschuld in verband met schending zorgplicht?

Onlangs wees de rechtbank een interessante uitspraak betreffende overkreditering van een particulier door een grote bank. De kwestie ter zake de overkreditering die in deze blog wordt besproken speelt in het verlengde van een discussie over de uitleg van een vaststellingsovereenkomst De overeenkomst waarin partijen bindende afspraken maken ter voorkoming of beëindiging van een bestaande onzekerheid of een bestaand geschil.
» Meer over vaststellingsovereenkomst vaststellingsovereenkomst tussen een bank en de particulier. Dat onderwerp kwam in een eerdere blog al aan bod. In deze blog bespreken we diezelfde procedure maar nu wordt de vraag beantwoord of sprake was van overkreditering en of de bank jegens de particulier haar zorgplicht De verplichting van een opdrachtnemer om de zorg van een goed opdrachtnemer in acht te nemen.
» Meer over zorgplicht zorgplicht had geschonden. Advocaat verbintenissenrecht Mariëlle de Wild licht deze opvallende uitspraak toe.

Particulier vindt dat bank haar zorgplicht heeft geschonden

In 2007 krijgt een particulier een hypotheek van ruim twee miljoen euro. Op enig moment ontstaat achterstand in betaling van de hypotheektermijnen waardoor de woning uiteindelijk met een restschuld van bijna een half miljoen verkocht wordt. De bank start een procedure om de restschuld van de particulier nog betaald te krijgen. De particulier voert verweer. Volgens de particulier zou de bank in ernstige mate haar zorgplicht hebben geschonden, omdat zij aan de particulier veel meer geld had uitgeleend dan de leencapaciteit van die particulier voorschreef. Volgens de particulier zou de restschuld om die reden niet meer betaald hoeven worden.

Had de bank de leencapaciteit overschreden?

De bank is als zodanig aangesloten bij de Gedragscode Hypothecaire Financieringen uit 2007, en gaf in de procedure te kennen dat zij de kredietwaardigheid van de particulier op van basis van die gedragscode had beoordeeld. Voor de beoordeling van het geschil in deze procedure is de rechtbank dan ook van die gedragscode uitgegaan. De rechter stelde vast dat de leencapaciteit van de particulier veel lager was dan de hypotheek die zij uiteindelijk kreeg. Die maximale leencapaciteit bedroeg namelijk iets meer dan € 700.000,= terwijl de bank meer dan twee miljoen had uitgeleend. Nogal een verschil dus.

Rechtbank: bank heeft zorgplicht in ernstige mate geschonden

De rechtbank stelde voorop dat een bank jegens particulieren een bijzondere zorgplicht had, die strekt tot bescherming tegen onverantwoorde financiële risico’s. Volgens de rechtbank is overschrijding van de maximale leencapaciteit met zo’n 1,3 miljoen een dusdanig hoge overschrijding dat de bank haar zorgplicht, die nu juist strekt tot bescherming tegen overkreditering, in ernstige mate heeft geschonden. Vervolgens diende de rechter vanuit die uitgangspositie te beoordelen of de particulier nu wel, slechts gedeeltelijk, of helemaal niets aan meer aan de bank hoefde te betalen terzake de onstane restschuld.

Onaanvaardbaar naar maatstaven van redelijk en billijkheid

De rechter kwam tot een opvallend eindoordeel. De rechter oordeelde namelijk dat het gelet op alle feiten en omstandigheden in deze zaak, waarbij natuurlijk de mate van overkreditering een grote rol speelde, naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid Een bron van ongeschreven objectief recht waaraan mensen zich moeten gedragen jegens elkaar.
» Meer over redelijkheid en billijkheid redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn als de particulier nog iets ter zake de restschuld zou moeten betalen. De rechter zette in verband met de ernstige overkreditering door de bank dus een grote streep door de restschuld. De particulier hoefde niets meer te betalen. De bank daarentegen moest als verliezende partij een half miljoen afschrijven en daarboven op ook nog een kleine € 10.000,= aan door de particulier gemaakte proceskosten vergoeden. Gek is deze uitspraak niet, want als een bank door overkreditering zoveel risico neemt, is het niet gek dat als dat risico zich openbaart, dat risico dan geheel voor rekening van de bank blijft.