vennootschap onder firma

Wil je samen met een of meerdere zakenpartners een bedrijf starten? Dan is een vennootschap onder firma (VOF) misschien een aantrekkelijke optie. Hieronder leggen wij uit wat een VOF is en waar je rekening mee moet houden bij het oprichten, beheren en beëindigen van een VOF. Ook leggen wij uit wat je kunt doen als je een conflict hebt met jouw partner en uit elkaar wilt gaan.

Wat is een VOF?

Een VOF is een ondernemingsvorm waarbij twee of meer personen (vennoten), onder een gemeenschappelijke naam een bedrijf voeren. Deze vennoten zijn verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering en delen zowel de winst als het risico van de onderneming. De rechtsvorm biedt een flexibele en laagdrempelige manier om samen met anderen een bedrijf te starten. Anders dan bijvoorbeeld de besloten vennootschap (BV) gelden er minder strenge eisen aan het voeren van de administratie. Ook hoef je niet langs de notaris. Hier staat echter tegenover dat de vennoten in beginsel ieder hoofdelijk aansprakelijk zijn voor schulden van de VOF.

Rechtspersoonlijkheid en afgescheiden vermogen

Een VOF heeft geen rechtspersoonlijkheid. Rechtspersoonlijkheid houdt in dat een entiteit een rechtssubject is met eigen rechten en verplichtingen. De VOF heeft evenwel zelfstandige procesbevoegdheid en kan dus in rechte als eiser of gedaagde optreden. Verder heeft een VOF een afgescheiden vermogen. Alle vermogensbestanddelen van de VOF – waaronder bijvoorbeeld het saldo op de bankrekening – vormen tezamen een (juridische) gemeenschap.

VOF oprichten

Het oprichten van een VOF is relatief eenvoudig. Een VOF is een contractuele verhouding. Deze bestaat zodra men dat (mondeling of schriftelijk) afspreekt met elkaar en samen naar buiten toe optreedt als een bedrijf. Het is raadzaam om de onderlinge afspraken vast te leggen in een VOF-overeenkomst. Die bepaalt onder meer hoe de winst wordt verdeeld, wie wat mag doen en wat ieders inbreng in de VOF. Ook bepaalt de VOF-overeenkomst doorgaans wat er moet gebeuren als een van de twee vennoten wil stoppen. Als er geen VOF-overeenkomst is gesloten, dan schrijft de wet voor wat geldt. De VOF moet worden ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel.

Het “binden” van de VOF

De hoofdregel is dat een vennoot de VOF kan “binden” aan alle afspraken, zo lang deze verband houden met doel van de VOF. Je kunt de bevoegdheid van een of meer vennoten om de VOF te “binden” in de VOF-overeenkomst beperken, bijvoorbeeld tot een bepaald bedrag.

Aansprakelijkheid en schulden

De vennoten zijn persoonlijk – met privévermogen – aansprakelijk voor schulden. Als er geen specifieke afspraken zijn gemaakt over de aansprakelijkheid, zijn alle vennoten hoofdelijk aansprakelijk voor schulden van de VOF. Dit betekent dat schuldeisers hun gehele vordering kunnen verhalen op het privévermogen van iedere vennoot. Daarnaast kunnen schuldeisers zich verhalen op het afgescheiden vermogen van de VOF.

Als een vennoot besluit om uit de VOF te stappen, blijft de vertrekkende vennoot aansprakelijk voor schulden die zijn ontstaan in de periode dat die persoon nog vennoot was. Als een nieuw persoon toetreedt tot de VOF is die persoon in beginsel ook voor de oude schulden aansprakelijk.

De vennoot die de volledige schuld uit privévermogen heeft betaald aan de schuldeiser, krijgt voor een deel van het bedrag een vordering op (het vermogen van) de VOF en op (het privévermogen van) de andere vennoten. Wat iedereen bijdraagt aan de voldoening van de schuld wordt “interne draagplicht” genoemd. De verhouding hangt af van wat de vennoten in het VOF-contract hebben bepaald over ieders aandeel in de winsten en verliezen van de VOF. Hebben de vennoten geen afspraken hierover gemaakt, dan wordt aangesloten bij ieders inbreng in de VOF.

VOF-overeenkomst

Zoals aangegeven is het verstandig een schriftelijke VOF-overeenkomst op te stellen. Naast de hiervoor genoemde afspraken leggen de vennoten in dit contract onder andere de looptijd, het doel van de VOF, de inbreng van geld of arbeid, de taakverdeling, hoe de besluitvorming verloopt, de verplichting een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten en de beperking van de tekenbevoegdheid van vennoten vast. Hierin regel je ook wat er gebeurt als iemand stopt of overlijdt en of de andere vennoten in zo een geval door mogen gaan met de VOF. Verder regel je hierin hoe de waarde wordt bepaald bij het stoppen van een vennoot en wat de peildatum van de waardering is. Ook regel je hierin wanneer een vennoot verplicht moet uittreden uit de VOF.

Beëindiging van de VOF

De VOF wordt in beginsel beëindigd door opzegging van een of meerdere vennoten. Als alle vennoten na de opzegging de VOF willen opheffen, dan moet het vermogen van de VOF worden vereffend.

Vereffening en verdeling

Allereerst dient er een eindoverzicht van het vermogen van het bedrijf (een eindbalans) te worden opgemaakt. Het belangrijkste geschil(punt) bij de vereffening is de waardering van de gemeenschap die verdeeld moet worden. Dit gebeurt op basis van wat partijen hebben afgesproken en anders op basis van de wettelijke regels.

Iedere deelgenoot kan te allen tijde verdeling van een gemeenschappelijk goed vorderen. Bij de verdeling dienen de deelgenoten zich te gedragen overeenkomstig de eisen van redelijkheid en billijkheid.

Als de vennoten er onderling niet uitkomen, dan kan de rechter op verzoek van de meest gerede partij, de wijze van verdeling vaststellen. De rechter wijst daartoe meestal een deskundige aan maar de rechter kan ook zelf de verdeling vaststellen.

Uittreding vennoot en voortzetting

Het kan ook voorkomen dat na opzegging door een vennoot, de andere vennoot/vennoten besluiten de onderneming voort te zetten. In dat geval heeft de uittredende vennoot recht op vergoeding voor de waarde van diens aandeel. Dit noemt men ook wel onderbedeling: de uittredende vennoot krijgt bij de verdeling van het vermogen geen goederen toegedeeld, en moet daarvoor in geld worden gecompenseerd. De uittredende vennoot zal meestal willen dat de voortzettende vennoot/vennoten de uittredende vennoot vrijwaren voor aanspraken van schuldeisers van de VOF.

Vaststellingsovereenkomst bij beëindiging VOF

Bij een beëindiging of voortzetting van een VOF komen dus veel zaken kijken. Het is aan te raden de afspraken die tijdens de afwikkeling worden gemaakt schriftelijk vast te leggen, over onder andere de waarde en de verdeling van de gemeenschap, de afwikkeling van lopende contractuele verplichtingen en de overdracht van intellectuele eigendomsrechten. Ook als de VOF door de andere vennoot of vennoten wordt voortgezet, biedt een vaststellingsovereenkomst uitkomst.

Geschillen binnen de VOF

Het komt dikwijls voor dat tussen vennoten geschillen ontstaan. Zo kan het zijn dat een van de vennoten de gelden op de VOF-rekening gebruikt voor privédoeleinden. Ook kan het zijn dat een vennoot op kosten van de VOF privégoederen aanschaft. Soms ontstaan er verschillen van inzicht over hoe de onderneming moet worden geleid of is er sprake van onverenigbaarheid van karakters. AMS heeft ruime ervaring bij de juridische begeleiding van VOF-geschillen. Recente procedures van AMS op dit gebied omvatten onder andere de volgende zaken:

• AMS stond met succes een vennoot bij in een geschil met de mede-vennoot die heimelijk en zonder toestemming al gedurende langere tijd klanten van de VOF liet betalen op haar privé-rekening, waarop de cliënt geen toegang of inzicht had.
• AMS stond met succes een horecaondernemer bij die verdeling vorderde van de VOF waar hij onderdeel van uitmaakte. De rechtbank volgde AMS in de gevorderde wijze van verdeling en benoemde een deskundige die de waarde van de onderneming van de VOF vaststelde, waarna de rechtbank de medevennoten veroordeelde tot betaling van het aandeel aan de cliënt.