Wat te doen in een deadlock-situatie tussen aandeelhouders

Veel ondernemingen hebben twee aandeelhouders die elk 50% van de aandeel De gedeelten waarin het kapitaal van een BV of NV is verdeeld.
» Meer over aandeel aandelen bezitten. Vaak zijn deze aandeelhouders ook bestuurder. Bij onenigheid tussen deze aandeelhouders/bestuurders (over het  bij het bedrijf te voeren beleid, of over het feit dat een van de bestuurders zich niet aan afspraken houdt) kan een patstelling of “deadlock” ontstaan. Hoewel het in zo’n situatie voor de hand ligt dat de ene aandeelhouder de andere uitkoopt, gaat dat in dit soort situaties vaak niet vanzelf. Advocaat ondernemingsrecht Hidde Reitsma legt uit.

Deadlock aandeelhouders: belang vennootschap voorop

Allereerst is het van belang stil te staan bij de vraag welke gevolgen een deadlock / patstelling tussen aandeelhouders en de bestuurders voor de vennootschap heeft. In het algemeen geldt dat elke bestuurder/aandeelhouder zijn belangen als aandeelhouder dient te onderscheiden van zijn bestuurstaak, waarbij het belang van de vennootschap voorop dient te staan. In het algemeen kan daarbij onderscheid worden gemaakt tussen twee situaties.

Vennootschap kan bestuurder aanspreken

Allereerst kan zich de situatie voordoen waarbij een bestuurder een mandaat heeft overtreden. De ene aandeelhouder/bestuurder maakt dan in zijn hoedanigheid van bestuurder (dus namens de vennootschap) een verwijt aan de andere aandeelhouder. Het gaat dan vaak om een aandeelhouder die zonder recht of titel gelden heeft opgenomen in rekening-courant, die bepaalde bestedingen niet heeft verantwoord, of die buiten zijn bevoegdheden om de vennootschap te vertegenwoordigen is getreden. Soms kan de vennootschap simpelweg het saldo van de rekening-courant  opeisen en simpelweg een incassoprocedure starten. Als de vennootschap als gevolg van het onbehoorlijk bestuur schade lijdt kan (daarnaast) echter ook sprake zijn van bestuurdersaansprakelijkheid op grond van artikel 2:9 BW en/of artikel 6:162 BW.

Patstelling tussen bestuur: enquêteprocedure

Als er problemen ontstaan bij de vertegenwoordiging van de vennootschap – de aangesproken partij is immers ook bestuurder, zodat er complicaties kunnen ontstaan omdat de bestuurders alleen gezamenlijk bevoegd zijn, of omdat de “foute” bestuurder tracht te verhinderen dat de vennootschap dergelijke maatregelen neemt – kan een enquêteprocedure worden gestart en kan daarbij aan de ondernemingskamer Een afdeling van het Gerechtshof te Amsterdam dat bevoegd is kennis te nemen van diverse ondernemingsrechtelijke en sociaal- of financieel-economisch georiënteerde zaken.
» Meer over ondernemingskamer Ondernemingskamer worden verzocht om de “foute” bestuurder bij wijze van voorlopige voorziening te ontslaan. Het zal vanwege de “deadlock” in het algemeen immers niet lukken de “foute” bestuurder op een aandeelhoudersvergadering Het orgaan binnen een vennootschap waarin alle aandeelhouders zijn vertegenwoordigd.
» Meer over aandeelhoudersvergadering aandeelhoudersvergadering te schorsen of te ontslaan (hoewel het voor goede dossiervorming altijd raadzaam is wel zo’n vergadering te beleggen).

Conflict over te voeren beleid: ondernemingskamer

De tweede situatie doet zich voor indien sprake is van een impasse Een situatie waarbij partijen in een conflictsituatie vast zitten omdat geen van hen wil of kan bewegen.
» Meer over impasse impasse in het te voeren beleid (en daarmee van wanbeleid). De aandeelhouders / bestuurders hoeven dan niet de tussen hen geldende regels en afspraken te hebben geschonden, maar zij zijn het bijvoorbeeld structureel oneens  over het te voeren beleid. Ook in dat geval kan, als sprake is van “gegronde redenen om te twijfelen aan een juist beleid” de Ondernemingskamer op verzoek van (onder meer) een aandeelhouder een enquête gelasten. In het kader van die procedure kan de ondernemingskamer, als daartoe aanleiding is (bijvoorbeeld als vast komt te staan dat één bestuurder verantwoordelijk voor het wanbeleid van de vennootschap, vaak omdat deze zijn eigen belang heeft laten prevaleren) verregaande voorzieningen treffen, zoals het ontslag van de verantwoordelijke bestuurders en het overdragen van diens aandelen aan een derde ten titel van beheer om een verdere deadlock te voorkomen.

Uitkoop van een aandeelhouder

Vaak wordt een deadlock-situatie uiteindelijk opgelost door de uitkoop van  een van de aandeelhouders. Het is in dat geval vaak van belang dat de vertrekkend aandeelhouder alle banden met de vennootschap verbreekt. Daarom wordt vaak afgesproken dat een schuld die de verkoper aan de vennootschap heeft (bijvoorbeeld een rekening-courantschuld)  wordt overgenomen door de koper, die het bedrag van die schuld echter verrekent met de koopprijs van de aandelen. Omdat hierbij niet alleen de beide aandeelhouders, maar ook de vennootschap is betrokken, is het van belang dat op juridisch correcte wijze wordt gedaan. Zo dient de vennootschap uitdrukkelijk haar toestemming te verlenen aan een dergelijke schuldovername; bij het verlenen van die toestemming dient voorts te worden bedacht dat  sprake kan zijn van tegenstrijdig belang tussen de overnemende aandeelhouder/bestuurder en de vennootschap (die ook wordt vertegenwoordigd door deze bestuurder).

Advocaat bij aandeelhoudersgeschil

De ondernemingsrecht advocaten van AMS hebben veel ervaring met het optreden in zaken waarbij sprake is van een aandeelhoudersgeschil. Het is in dergelijke situaties altijd raadzaam een gespecialiseerde advocaat in te schakelen. Neem gerust contact op als u vragen heeft over een bepaalde situatie.