Kort geding: mag Tros verborgen camera beelden van oplichtster uitzenden?

De voorzieningenrechter wees in een recente uitspraak de vordering van eiseres om Tros programma Opgelicht?! te verbieden beelden van haar uit te zenden, af. De beelden gemaakt met een verborgen camera waren nodig om het doel van de Tros te bereiken: het publiek te waarschuwen en misstanden aan de kaak te stellen. Wanneer mag je wel en niet een verborgen camera gebruiken? Advocaat Mediarecht Thomas van Vugt, gespecialiseerd in smaad en laster, legt uit.

Opgelicht?! wijdt item aan oplichtering door eiseres

Wat was er aan de hand? De Tros had met de verborgen camera beelden gemaakt van eiseres, een bij Opgelicht?! bekende oplichtster, waaruit blijkt  dat eiseres onder een valse naam misbruik van anderen – en met name kwetsbare mensen – maakt om ten koste van hen financieel gewin te halen. De Tros wilde zowel deze nieuwe als reeds eerder uitgezonden beelden gebruiken in een nieuw item over de voortdurende oplichtingspraktijken van eiseres.

Vordering in kort geding: verbod tot gebruiken beeldmateriaal

Eiseres vorderde in kort geding een verbod om de beelden te gebruiken dan wel een gebod dat de Tros eiseres’ privacy moet waarborgen door de beelden onherkenbaar te maken. Volgens eiseres maakt de Tros door de uitzending van de beelden o.m. inbreuk op haar persoonlijke levenssfeer. De Tros stelt dat haar belang bij gebruikmaking van de beelden is dat zij zich in haar programma kritisch, informerend en waarschuwend moet kunnen uitlaten over misstanden die de samenleving raken. In dit geval over de vermeende en voortdurende oplichtingspraktijken van eiseres.  

Belangenafweging: vrij meningsuiting vs recht op privacy

In dit soort zaken dient de rechter altijd een belangenafweging te maken tussen het recht op vrije meningsuiting van –in dit geval- de Tros enerzijds en het recht op privacy van eiseres anderzijds. De rechter overweegt dat, gelet op alle feiten, de belangen van eiseres niet van zodanig gewicht zijn dat de Tros de oude en nieuwe beelden, waarbij eiseres herkenbaar in beeld is, niet mag uitzenden. Overigens kan zij altijd in een bodemzaak een schadevergoeding wegens smaad of laster vorderen.

Gebruik verborgen camera geoorloofd?

Dat de betreffende opnames zijn gemaakt met een verborgen camera maakt dit oordeel niet anders. De rechter overweegt dat het uitzenden van dergelijke beelden slechts in uitzonderlijke gevallen toelaatbaar is omdat iedereen er van moet kunnen uitgaan dat er geen misbruik worden gemaakt van vertrouwen dat aan hem of haar wordt geschonken. Maar in dit geval is onvoldoende aannemelijk geworden dat het door de Tros beoogde doel zonder het gebruik van de verborgen camera had kunnen worden bereikt. Eiseres had namelijk nooit haar oplichtingspraktijken toegegeven als zij hiernaar in het openbaar was gevraagd. Dit leidt de rechter af uit haar houding tijdens de mondelinge behandeling van het kort geding. De vordering  wordt dan ook afgewezen.

Wanneer is gebruik van een verborgen camera toegestaan?

In het Wetboek van Strafrecht is bepaald dat het maken van opnames met verborgen opname-apparatuur niet is toegestaan. In het civiel recht kan het gebruik van een verborgen camera aangemerkt worden als onrechtmatige daad. Zowel bij de strafrechtelijke als civielrechtelijk beoordeling of het gebruik een overtreding/misdrijf dan wel een onrechtmatige daad Onrechtmatig handelen leidt tot aansprakelijkheid. In sommige gevallen geeft de wet aan dat een derde aansprakelijk is voor door een ander veroorzaakte schade.
» Meer over onrechtmatige daad onrechtmatige daad oplevert, dient de rechter te beoordelen of er een zwaarwichtig belang aanwezig is voor dergelijk gebruik. Bij journalisten gaat het dan om het belang van vrije nieuwsgaring Het recht van journalisten om nieuws te verzamelen of inlichtingen in te winnen.
» Meer over vrije nieuwsgaring vrije nieuwsgaring die zonder het gebruik van een verborgen camera niet mogelijk was.

Maar dit betekent nog niet dat ieder journalistiek gebruik van verborgen opnameapparatuur toelaatbaar is. Als het doel van het maken van opnamen met verborgen camera is om onrechtmatige praktijken te bewijzen terwijl dit ook op een andere legale wijze kan worden gedaan, dan is het gebruik van een verborgen camera onrechtmatig Ieder handelen of nalaten dat in strijd is met een wet of met de maatschappelijke betamelijkheid.
» Meer over onrechtmatig onrechtmatig.